Reuters’in haberine göre, Duterte, Hong Kong dönüşü Manila’da gözaltına alındı.

Filipinler’i 2016’dan 2022’ye kadar yöneten asi eski belediye başkanı Rodrigo Duterte’nin, Hong Kong’dan Manila’nın ana havaalanına varışında hakkında tutuklama emrinin tebliğ edildiği ve şu anda gözaltında tutulduğu, halefi Ferdinand Marcos Jr.’ın ofisi tarafından yapılan açıklamada belirtildi.

“Uyuşturucuyla savaş” Rodrigo Duterte’nin 2016’da iktidara gelmesini sağlayan kampanya platformuydu ve Duterte kısa süre içinde binlerce uyuşturucu satıcısı ve kullanıcısının öldürüleceğine dair ateşli konuşmalarında verdiği sözleri yerine getirdi.

Duterte eğer Lahey’e nakledilirse, Asya’nın UCM’de yargılanan ilk eski devlet başkanı olabilir.

Duterte polise sadece meşru müdafaa halinde öldürmelerini söylediğinde ısrar etti ve Filipinler’i uyuşturucudan kurtarmak için “hapiste çürümeye” razı olduğunu söyleyerek baskıyı defalarca savundu.

Duterte’nin kızı Veronica Instagram’da, babasının gözaltına alınışına dair Manila’daki Villamor Hava Üssü’nden bir video paylaştı. Videoda, eski lider, tutuklanma nedenini sorgularken, “Hukuk nedir ve işlediğim suç nedir?” diye sordu.

Kiminle konuştuğu belirsiz olan videoda, “Ben buraya kendi isteğimle değil, başkasının isteğiyle getirildim. Şimdi özgürlüğünüzün kısıtlanmasının hesabını vermelisiniz.” diyor Duterte.

Cumhurbaşkanlığı ofisi Duterte’nin bundan sonraki adımlarının ne olacağını henüz açıklamazken, UCM’nin onu neyle suçladığı da henüz belli değil.

Polise göre, 6.200 şüpheli kişi, çatışmalarla sonuçlanan uyuşturucu karşıtı operasyonlar sırasında öldürüldü. Aktivistler ise, Duterte’nin baskılarının gerçek bedelinin çok daha büyük olduğunu, bazıları toplumun “izleme listelerinde” adı geçen binlerce uyuşturucu kullanıcısının gizemli koşullar altında öldürüldüğünü söylüyor. UCM savcısı da 30 bine yakın kişinin, polis veya kimliği belirsiz kişiler tarafından öldürülmüş olabileceğini öne sürüyor. Filipinler polisi ise, sistematik infaz ve bu infazların örtbas edildiği iddialarını reddetti.

Duterte’nin tutuklanması, UCM’nin 2019 yılında uyuşturucu satıcılarının sistematik olarak öldürüldüğü iddialarını soruşturmaya başlaması üzerine, Duterte’nin Filipinler’i mahkemenin kuruluş anlaşmasından tek taraflı olarak çekmesinin ardından yıllardır UCM’yi azarlayıp alay etmesinin ardından gerçekleşti.

UCM, insanlığa karşı işlendiği iddia edilen suçları araştırıyor ve bir ülke üye iken işlendiği iddia edilen suçları soruşturmak için yargı yetkisine sahip olduğunu söylüyor. Filipinler işbirliği yapmayı reddetmişti ancak Marcos yönetimi Kasım ayında tutum değiştirdi ve bir tutuklama emri çıkarılması halinde buna uyacağının sinyallerini vermeye başladı.

Gözaltı ise, Duterte’nin bir yasama soruşturmasında UCM’yi soruşturmada “acele etmeye” çağırdığı sözlerinden birkaç saat sonra gerçekleşti. Duterte, yaşananların tüm sorumluluğunu üstlendiğini belirtmiş, “Zaten yaşlıyım, yakında ölebilirim. Her ne olursa olsun beni mahkemenin önünde durup kararı dinlerken görme zevkini kaçırabilirsiniz” demişti.

Tutuklama hukuksuz

Salı günü haber kuruluşları, Duterte’nin Hong Kong’dan dönüşünde arkasında birkaç polis memuruyla birlikte havaalanı koridorunda ceket ve çizgili polo gömlek giymiş bir şekilde rahatça yürüdüğünü gösteren video görüntülerini yayınladı.

Duterte’nin müttefiki ve eski hukuk müşaviri Salvador Panelo, tutuklamanın hukuka aykırı olduğunu ve polisin eski başkana hukuki temsil hakkı vermediğini söyledi. Panelo yaptığı açıklamada, “UCM’nin tutuklama emri, Filipinler üzerinde yargı yetkisi olmayan ICC adlı sahte bir kaynaktan geliyor.” dedi.

İnsan hakları grupları, tutuklamanın Filipinler’de binlerce kişinin öldürülmesinin hesabını sorma yolunda önemli bir adım olduğunu söyledi. Polis tarafından öldürülmesiyle ülke çapında ilgi odağı olan lise öğrencisi Kian delos Santos’un amcası Randy delos Santos, tutuklamayı “gerçek adalet” olarak nitelendirdi. Duterte için “En azından uyuşturucuyla mücadele kurbanlarının aksine, kendi tarafını savunma şansı veriliyor” dedi.

Uyuşturucu cinayetleriyle ilgili soruşturmayı yürüttükten aylar sonra Duterte döneminde hapse atılan eski senatör Leila de Lima, kurbanların ailelerinin adalet için cesurca mücadele ettiğini söyledi. “Duterte’nin bana değil, kurbanlara, ailelerine ve unutmayı reddeden bir dünyaya hesap vermesi sağlanıyor” dedi.