HDK’dan laiklik ve demokrasi vaadi

Siyasi ve sivil güçler, silahlı hareketler ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün Kenya’nın başkenti Nairobi’de, paralel bir hükümet kurulmasının önünü açması beklenen “Sudan Anayasal Şartı”nı imzaladı. Şart, Sudan’ın “laik, demokratik ve ademi merkeziyetçi bir devlet” olacağını ve devletin laikliğinin anayasada açıkça tanınmaması halinde “Sudan halklarının kendi kaderini tayin etme hakkına sahip olacağını” öngörüyor.

Kenya’nın başkenti Nairobi’de düzenlenen anlaşma imza törenine, HDK İkinci Komutanı Abdurrahim Hamdan Dagalu, Abdülaziz El-Hılu liderliğindeki ayrılıkçı Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N) adına Joseph Toka, Milli Ümmet Partisi Genel Başkanı Fadlullah Burma Nasır, siyasi gruplar, silahlı hareketler ve meslek odaları temsilcileri katıldı.

Anlaşmanın imzalanmasından sonra bir bildiri yayımlandı. Bildiride, kurulması öngörülen hükümet, “birlik ve barış hükümeti” olarak adlandırıldı.

Gerekçenin, “savaşı sonlandırmak ve adil barışı sağlamak, insani yardım ulaştırmak, sivilleri korumak ve Sudan’ın gönüllü birliğini korumak” olduğu vurgulanan bildiride, bu adımın, “Demokratik sivil yönetim yolunun yeniden tesis edilmesini, ayrımcılık yapılmaksızın tüm vatandaşlar için anayasal hakların yeniden sağlanmasını, yeni bir ordunun kurulmasını, ekonomik ve bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılmasını” amaçladığı belirtildi.

Bildiride, Sudan’daki (kurulması planlanan paralel) hükümetin “demokratik ve çoğulcu olması, devletin federal olması ve bölgelerin kendi siyasi, ekonomik ve kültürel işlerini yönetme haklarını tanıması” gerektiği hükme bağlandı.

Anlaşmaya varan gruplar, kısa sürede kurmayı planladıkları hükümeti Sudan’da ilan edeceklerini bildirdi.

Mısır’dan Sudan hükümetine destek

Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati dün yaptığı açıklamada, Sudan’da ‘paralel bir hükümet’ kurulmasına yönelik girişimler konusunda Mısır’ın ilk resmi tutumunu ortaya koyarak, ülkesinin Sudan’daki mevcut hükümete paralel bir yapı oluşturulması yönündeki çağrıları reddettiğini vurguladı. Bakan Abdulati ayrıca Sudan Dışişleri Bakanı Ali Yusuf ile Mısırlı şirketlerin katkılarıyla Sudan’ın yeniden inşasına odaklanacak ortak bir çalışma grubu kurulması konusunda anlaşmaya vardıklarını açıkladı.

Basında yer alan haberlere göre Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ile siyasi ve silahlı gruplardan oluşan bir koalisyon, Kenya’nın başkenti Nairobi’de, HDK kontrolündeki bölgelerde, şu an Port Sudan şehrinden çalışmalarını yürüten Sudan hükümetine karşı paralel bir hükümet kurmak üzere siyasi bir bildiri ve geçici bir anayasa imzaladı.

Mısır Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Kahire, pazar günü iki ülkenin dışişleri bakanlarının başkanlığında gerçekleşen Mısır ve Sudan arasındaki siyasi istişarelere ev sahipliği yaptı. İstişarelerde Sudan’daki iç savaşın ardından ‘Sudan’ın birlik, bütünlük ve bağımsızlığının korunmasının ve egemenliğine ve Sudan ordusu da dahil olmak üzere tüm ulusal kurumlarına saygı gösterilmesinin önemi’ vurgulandı.

Sudan, 2023 nisanı ortalarından bu yana Sudan ordusu ile HDK arasında patlak veren ve resmi istatistiklere göre yaklaşık 1,2 milyonu Mısır’a olmak üzere binlerce Sudanlının ülke içinde ve dışında yerinden edilmesine neden olan bir iç savaşa tanıklık ediyor.

Mısır-Sudan siyasi istişareleri sonrası yapılan ortak açıklamada Sudan’ın iç işlerine herhangi bir bahaneyle müdahale edilmesinin ve Sudan’ın egemenliğini tehlikeye atacak her türlü adımın reddedildiği vurgulanırken ‘iç savaş krizini çözmenin, dış diktalar olmaksızın Sudan halkının doğal hakkı olduğuna’ dikkat çekildi.

İstişarelerin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında Mısır Dışişleri Bakanı Abdulati, ‘ülkesinin Sudan’daki mevcut hükümete paralel hükümetler kurma çağrılarını reddettiğini’ ve ‘Sudan’ın toprak bütünlüğünün Mısır için bir kırmızı çizgi olduğunu’ vurguladı.

Sudan Dışişleri Bakanı Şerif ise ‘ülkesinin başka hiçbir ülkenin Sudan’da paralel bir hükümet kurmasını kabul etmediğini’ vurguladı. ‘Sudan ordusunun ve halkının HDK milislerine karşı zafer kazanmasıyla ülkesindeki savaşın sona ereceğini’ söyleyen Sudanlı Bakan, ülkesinin birliğini ve statüsünü korumak için orduya her türlü desteğin sağlanması çağrısında bulundu.

Sudan ordusu yakın zamanda özellikle başkent Hartum ve El-Cezire eyaletinde HDK tarafından kontrol edilen bazı önemli bölgeleri geri aldıysa da bu ilerlemeye yeni bir ‘paralel hükümet’ kurma girişimleri eşlik etti.

Mısır eski Dışişleri Bakanı ve Mısır Dışişleri Konseyi Başkanı Büyükelçi Muhammed Urabi, Mısır’ın Sudan’da paralel bir hükümet kurma girişimlerini reddetmesinin Sudan’ın iç birliğinin ve istikrarının desteklenmesinden kaynaklandığını belirterek, Kahire tutarlı bir tutum sergiliyor. Bu tutum, Sudan’ın egemenliğini korumayı amaçlıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Urabi, Sudan’da bazı tarafların paralel bir hükümet kurma yönündeki hamlelerinin iç siyasi bölünmeyi arttıracağına ve taraflar arasındaki anlaşmazlığı derinleştireceğini düşünüyor. Urabi, siyasi çözümün Sudan halkı tarafından sağlanması ve dışarıdan dikte edilmeden tamamen Sudan’a özgü bir tutum olması gerektiğine işaret etti.

Diğer taraftan Sudan Düşünce ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Uluslararası İlişkiler Birimi Direktörü Mekki el-Magrabi’ye göre Sudan’da paralel bir hükümet kurma girişimleri bölgesel ve uluslararası tepkiler nedeniyle başarılı olamadı. Magrabi, Sudan’da paralel hükümet kurmak isteyen tarafların çabalarının ortak bir siyasi bildiri imzalama aşamasından öteye gidemeyeceği yorumunda bulundu.

Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Magrabi, Sudan’da paralel bir hükümet kurma girişimleri bölgesel ya da uluslararası destek görmediğini belirtirken Mısır-Sudan istişarelerinin iki ülkenin ulusal güvenliği arasındaki bağlantı nedeniyle savaş boyunca kesintisiz olarak devam ettiğinin altını çizdi. Sudan’ın yeniden inşasını görüşmek üzere ortak bir ekip oluşturma adımının iki ülke arasındaki koordinasyon yolunda atılmış bir adım olduğunu ifade eden Magrabi, Mısırlı şirketlerin Sudan’da çalışmaya en uygun olan firmalar olduğunu söyledi.

Mısır’ın Sudan’ın toparlanacağına ve yeni Sudan’ın inşasına katkıda bulunacak önemli ve doğrudan bir role sahip olacağına inancının tam olduğunu belirten Dışişleri Bakanı Abdulati, Sudan’ın yeniden inşası sürecini incelemek üzere iki ülkeden ortak bir ekip oluşturulması, yeniden yapılanma sürecinin başlatılması hazırlıklarının yapılması ve bir takvim oluşturulması konusunda mutabık kalındığını söyledi.

Mısır-Sudan siyasi istişareleri sonrası yapılan ortak açıklamaya göre iki ülke, Nil Havzası ülkelerindeki tek taraflı hareketlerin reddedildiğini ve su güvenliği konusunda su haklarının tamamının korunması için ortak hareket edilmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, tüm havza ülkelerini içeren ve tüm ülkeler için su iş birliğinin temel direğini temsil eden tek kapsamlı iş birliği mekanizması olarak Nil Havzası Girişimi’nin yeniden hayata geçirilmesi ve korunması gerektiğine işaret edildi.

Su güvenliği konusunda iki ülke arasında ortak koordinasyonun önemli olduğunu belirten Magrabi, Kahire ve Hartum’un su çıkarlarına zarar verecek hiçbir hamleyi kabul etmeyeceğini söyledi.

Mısır Dışişleri Bakanı Abdulati, iki ülke arasındaki koordinasyonu derinleştirmek amacıyla pazartesi günü (bugün) Kahire’de iki ülkenin dışişleri ve sulama bakanlarının katılacağı 2+2 formatında bir toplantı düzenleneceğini açıkladı.