Hattın faaliyete geçmesi yönünde güçlü beklenti

Irak Meclisi, 2 Şubat’ta, IKBY’deki uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse etmek amacıyla belirlenen bütçe yasasındaki değişiklikleri onayladı. Bu kapsamda, bölgede çıkarılan her varil petrolün çıkarılma ve taşınma maliyeti 16 dolar olarak belirlendi. IKBY daha önce 7,9 dolar olarak sunulan teklifi düşük bularak reddetmişti.

Mutabakatın ardından, gözler, maliyet konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle faaliyete geçmesi ertelenen Irak-Türkiye petrol boru hattına çevrildi. Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani’nin, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün Irak Petrol Pazarlama Şirketi’ne (SOMO) teslim edileceğini ve petrolün Ceyhan Limanı’ndan ihraç edilmesi için Türkiye ile gerekli prosedürlerin yürütüldüğünü belirtmesinin ardından hattın faaliyetlere başlayacağı yönündeki beklentiler güçlendi.

İhracatının durması bölgede 23 milyar dolar zarara yol açtı

Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin, Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatına ilişkin verdiği kararın ardından 25 Mart 2023’te Irak’tan Ceyhan Limanı’na petrol akışı durmuştu. Ayrıca, aynı yıl 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler de hattın kullanımını olumsuz etkilemişti.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen yıl nisanda yaptığı açıklamada, Irak-Türkiye boru hattında yaşanan sıkıntıların sorumlusunun Türkiye olmadığını ve hattın 4 Ekim 2023 itibarıyla çalışmaya hazır olduğunu ancak Kuzey Irak yönetimi ile merkezi hükümet arasındaki anlaşmazlıkların hattın faaliyete geçmesini engellediğini belirtmişti.

Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının durmasının bölgede 23 milyar dolar zarara yol açtığı belirtiliyor.

Alberic Mongrenier: Irak hükümeti ve IKBY’nin hala bazı konularda anlaşması gerekiyor

Avrupa Enerji Güvenliği İnisiyatifi Murahhas Üyesi Alberic Mongrenier, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Bağdat’ın ülkenin kuzeyindeki uluslararası petrol şirketlerine ödenecek miktarı revize etmesinin, Irak petrolünün Türkiye üzerinden yeniden sevkiyatı için önemli bir adım olduğunu söyledi. Mongrenier, Irak hükümeti ve IKBY’nin hala bazı konularda anlaşması gerektiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:

“Varılan nokta, anlaşmazlığın çözülmesi ve Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlaması yönünde önemli bir adım. Ancak merkezi hükümet ile IKBY, bölgenin petrol üretim ve taşıma maliyetlerinin değerlendirilmesinde bağımsız bir danışman tutulması konusunda anlaşmaya varmalı çünkü bu durum, ilerleyen süreçte bazı gerginliklere yol açabilir. Yine de ihracatın yaklaşık iki yıl sonra yeniden başlaması göz önünde bulundurulduğunda, her iki taraf da anlaşmanın başarıya ulaşması için elinden geleni yapacaktır.”

Mongrenier, IKBY’nin gelirlerinin büyük kısmını petrolden sağladığını anımsatarak, “İhracatın yeniden başlaması, bölgedeki ekonomik baskıyı önemli ölçüde hafifletecek ve genel olarak Irak’a fayda sağlayacaktır. İlerleyen dönemde maliyet oranı konusunda sürtüşmeler yaşanabilir ancak belirlenen 16 dolarlık taşıma ve üretim maliyeti önceki oranın neredeyse iki katı olduğu için umarız uygulanabilir bir anlaşma olacaktır.” dedi.

Uzlaşmanın Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) açısından olumsuz sonuçlar yaratabileceğini belirten Mongrenier, bu durumun Irak’ın üretim kesintilerine uymasını daha da zorlaştırabileceğini de sözlerine ekledi.

Ankara-Bağdat diyaloğu iyileşebilir

İtalya’daki Ricerche Industriali ed Energetiche’de (RIE) enerji jeopolitiği ve piyasaları alanında araştırma görevlisi Francesco Sassi de Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması halinde Ankara ile Bağdat arasındaki diyaloğun iyi yönde gelişeceğini söyledi.

Sassi, anlaşmanın bu yıl seçime hazırlanan Irak’ın petrol ihracatını optimize etme sürecinde kritik bir rol oynadığını vurgulayarak, “Irak’ın ekonomisinin, petrol rezervlerinin daha verimli ve şeffaf bir şekilde yönetilmesi yoluyla istikrara kavuşturulması, ABD ile küresel güçler arasında artan korumacı yaklaşım ve gümrük savaşları nedeniyle petrol fiyatlarının yüksek volatilite gösterdiği bu dönemde önemli bir adım.” diye konuştu.

Ayrıca Türkiye’ye yönelik petrol ihracatının yeniden başlaması durumunda iki ülke arasındaki ilişkinin olumlu etkileneceğini anlatan Sassi, “Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması, Suriye’deki rejim değişikliği sonucunda gerilen Ankara-Bağdat diyaloğunun iyileşmesine katkı sağlayabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi: Boru hattı Erbil ve Bağdat’taki temaslarda görüşüldü

Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi Anıl Bora İnan, yeniden açılması için Irak’ta yasal mevzuata ilişkin gelişmeler yaşanan Irak-Türkiye petrol boru hattı konusunun Erbil ve Bağdat’taki temaslarda ele alındığını söyledi. Büyükelçi, Erbil’de AA muhabirine yaptığı açıklamada, Erbil ve Musul’daki kapsamlı temaslarına ilişkin değerlendirmede bulundu.

İki gün Erbil’de, iki gün de Musul’da bulunduklarını belirten İnan, Erbil ziyaretinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Ayşe Berris Ekinci ile beraber Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı, Başbakanı ve diğer yetkililerle temaslar gerçekleştirdiklerini aktardı. İnan, Su Çerçeve Anlaşması kapsamında finans mekanizmasını Bağdat’ta ele aldıklarını hatırlatarak, bu konuyu Erbil’de de görüştüklerini söyledi.

Erbil’deki temaslarına ilişkin konuşan İnan, “Irak-Türkiye petrol boru hattı bir süredir kapalı ve yeniden açılması için Irak’ta yasal mevzuata ilişkin bazı gelişmeler yaşandı. Bunları Erbil’deki yetkililerle kapsamlı şekilde ele aldık. Aslında bunları Bağdat’ta da görüşmüştük. Dolayısıyla bunların yanı sıra bölgesel gelişmeleri de Erbil’de ele alma fırsatı bulduk.” ifadelerini kullandı.

“Musul’da başkonsolosluğu olan tek ülkeyiz”

“Musul’da biz açıkçası orada başkonsolosluğu olan tek ülkeyiz. Dolayısıyla orada aktif bir çalışma içerisindeyiz.” diyen İnan, burayı ziyaretlerinde de Musul Valisi Abdulkadir ed-Dehil ile görüştüklerini ve Türkmen soydaşların olduğu Telafer’e gittiklerini vurguladı. İnan, Musul’daki temaslarına ilişkin şöyle konuştu:

“Telafer’de bugün Hıdırellez etkinliği vardı. Orada bütün yerel makamlarla beraber sağ olsunlar bizi de davet ettiler, görüşlerimizi bildirdik. Türkmen kardeşlerimizle birlik içinde Hıdırellez’i kutladık.

Akabinde İyaziye’ye geçtik. Orası da bir Türkmen bölgesidir. Son derece sıkıntılı alt yapısı olan bir bölgedir. TİKA’nın burada yeniden hayat verdiği bir çocuk parkı var, o çocuk parkının açılışını yaptık. Kaymakam Bey ile görüştük. Telafer bildiğiniz gibi nüfusu tamamı Türkmen olan bir ilçedir. Orada ileri gelenlerle istişarelerde bulunduk.”

“Sosyolojik ve beşeri ilişkilerimizin kuvvetli olduğu bölgelere destek vermeyi sürdüreceğiz”

İnan, Musul’da ağaç dikme töreni gerçekleştirdiklerini hatırlatarak, Irak’ın diğer bölgelerine olduğu gibi Musul’a da fide desteği yaptıklarını dile getirdi. Bu kapsamda Musul’a 250 bin ağacın gelmesinin öngörüldüğünü belirten İnan, bunun bir bölümünün sembolik olarak dikimini gerçekleştirdiklerini ve bu konuda da bir iş birliği alanı olduğunu söyledi.

İnan, heyetlerin Musul’a gelmeye devam edeceklerine dikkati çekerek, gelecek hafta tarım alanında Musul’a destek vermek amacıyla Türkiye’den bazı iş insanları ve yetkililerin gelmesinin söz konusu olduğunu aktardı.

Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi İnan ayrıca, “Bu komşu bölgelerimize, yakın ilişki içinde olduğumuz, sosyolojik ve beşeri ilişkilerimizin kuvvetli olduğu bu bölgelere destek vermeyi sürdüreceğiz.” ifadelerini kullandı.

Erbil’de 1064 Türk firması faaliyet yürütüyor

Irak’taki Erbil Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Kamaran Salih, kentte 1064 Türk firmasının faaliyet gösterdiğini söyledi. Türkiye-Irak Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TISİAD) ve Mersin Uluslararası Liman İşletmeciliği heyeti geçtiğimiz günlerde Erbil Ticaret ve Sanayi Odasını ziyaret etti.

Türk iş heyetinin buradaki toplantısına Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Tarım ve Su Kaynakları Bakanlığı ile Ticaret ve Sanayi Bakanlığı yetkilileri ve Erbil Valisi Ümit Hoşnav’ın yanı sıra Türkiye’nin Erbil Başkonsolosluğu yetkilileri ve iş insanları da katıldı.

Erbil Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Kamaran Salih, burada yaptığı açıklamada, Türkiye ile Irak arasındaki ticaret hacminin yüzde 25’inin IKBY ile olduğunu belirterek, Erbil’de iş yapan Türk şirketlerinin sayısının 1064 olduğunu dile getirdi.

Türk heyetinden bölge şirketlerine yardım ve kolaylık sağlayabilmelerini talep ettiklerini aktaran Salih, Mersin Limanı’ndan Irak’a ve bölgeye gönderilenlerin iki ülke için de fayda sağladığını ve kendilerinin de ilgili şirketlere yardımcı olduklarını kaydetti.

Erbil Valisi Hoşnav da ziyaretin ve kurulan ilişkilerin önemli olduğunu vurgulayarak, “Biz de ticarete verilen önemi destekliyoruz. Şüphesiz bölge hükümetinin tüm kademelerinin Türkiye ile iyi ilişkileri var.” ifadelerini kullandı.

2030’a kadar Irak’a 2 milyar dolar hububat ihracat hedefi

Güneydoğulu hububatçılar, son 15 yılda yüzde 130 ihracat artışı yaptıkları Irak pazarına dış satımı 2030’a kadar 2 milyar dolar seviyesine çıkarmak istiyor. AA muhabirinin Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) verilerinden derlediği bilgiye göre, Türkiye’den 2024 yılında Irak’a yapılan 10,7 milyar dolarlık ihracatın 2,9 milyar dolarlık bölümünü Güneydoğulu ihracatçılar gerçekleştirdi.