Trump, Güney Afrika’ya yönelik fonları askıya alacağını açıkladı

Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa’nın 24 Ocak’ta imzaladığı “2024 tarihli Toprak Kamulaştırma Yasası”, toprakların yeniden dağıtımını hızlandırmaya yönelik “tazminatsız kamulaştırma” yetkisi verdiği gerekçesiyle tartışmalara neden olmuştu.

ABD Başkanı Trump, “topraklara el koyduğunu” ve belirli kesimlere “çok kötü” davrandığını gerekçe göstererek, Güney Afrika’ya yönelik tüm fonları askıya alacağına dair açıklamalarda bulunmuştu.

Güney Afrika Cumhurbaşkanlığından yapılan yazılı açıklamada, hukukun üstünlüğü, adalet ve eşitliğe derinden bağlı anayasal demokrasi oldukları belirtilerek, “Güney Afrika hükümeti, hiçbir araziye el koymamıştır.” ifadesi kullanılmıştı.

Ramaphosa’nın, Güney Afrika’daki yeni arazi yasası konusunda ABD yönetimiyle yaşanan tartışmayı yatıştırmak için Amerikalı iş insanı ve X’in sahibi Elon Musk ile telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirilmişti.

Beyaz Saray açıklaması

Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesinin Güney Afrika’ya yardımlarına son verilmesine ilişkin yürütme kararı aldığı bildirildi. Açıklamada Güney Afrika’nın “2024 tarihli Toprak Kamulaştırma Yasası”, İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) açtığı “soykırım” davası ve İran’la “yakın ilişkileri” karara gerekçe gösterildi. Açıklamada, “ABD, Güney Afrika hükümetinin ülkesindeki hak ihlallerinin yanı sıra ABD dış politikasını zayıflatmasını ve müttefiklerimize yönelik güvenlik tehdidi oluşturmasını destekleyemez.” ifadesi kullanıldı.

Hükümet verilerine göre ABD, Güney Afrika’ya 2023’te yaklaşık 440 milyon dolarlık bütçe ayırmıştı.

Güney Afrika’dan açıklama

Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Bakanlığından yapılan açıklamada, ABD’nin yardımların kesilmesi ve Güney Afrikalı beyaz çiftçilere yönelik mülteci programı hazırlanması kararına ilişkin, “Bu kararın temelinin gerçeklikten yoksun olması ve Güney Afrika’nın derin ve acı dolu sömürgecilik ve apartheid tarihini tanımaması büyük endişe vericidir.” ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, bu kararın Güney Afrika’yı yanlış tanıtmayı amaçlayan “propaganda kampanyası” olarak değerlendirildiği belirtilerek, “Bu tür anlatıların ABD’nin karar vericileri arasında rağbet görmesi hayal kırıklığı yaratıyor.” ifadesine yer verildi.

ABD’nin Güney Afrikalı beyaz çiftçilere yönelik mülteci programı hazırlama kararına ilişkin, “İronik olan şu ki ABD, Güney Afrika’da en ayrıcalıklı ekonomik gruba mülteci statüsü sağlarken, dünyanın diğer bölgelerinden gelen savunmasız insanlar, gerçekten zorluk yaşamalarına rağmen ABD’den sınır dışı ediliyor yahut sığınma talepleri reddediliyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Açıklamada, Güney Afrika’nın, herhangi bir yanlış anlaşılma veya anlaşmazlığa diplomatik çözümler bulma konusundaki kararlılığı vurgulandı.

Güney Afrika hükümetine göre, HIV/AIDS programının yüzde 17’sini oluşturan PEPFAR yardımı hariç ABD’den başka bir fon alınmıyor.

Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa tarafından geçen ay imzalanan ve ABD’nin kararına temel gerekçe gösterilen “2024 tarihli Toprak Kamulaştırma Yasası” ise hükümete tarım arazilerinin kamulaştırması için geniş yetkiler tanıyor.

Güney Afrika’da 2025 itibarıyla yaklaşık 44 bin beyaz çiftçinin, ülkenin 100 milyon hektarlık tarım arazilerinin yüzde 61’ine sahip olduğu ifade ediliyor.

Pretorya yönetimi, 2030’a kadar siyahi çiftçilere 8 milyon hektar tarım arazisi dağıtılmasını hedefliyor.

“Tazminat ödenmeden herhangi bir arazi kamulaştırılmıyor”

Ülkede koalisyon hükümetinin ikinci büyük partisi olan ve seçmen kitlesi büyük oranda beyazlara dayanan Demokratik İttifak’ın (DA) lideri Tarım Bakanı John Steenhuisen de karara ilişkin, Güney Afrika’nın, ekonominin büyümesini ve istihdamı korumak için ABD hükümetiyle ilişkilerini onarması gerektiğini söyledi.

Steenhuisen, ABD Başkanı Donald Trump’ın yanlış bilgilerle yönlendirildiğini belirterek, “Güney Afrika’da tazminat ödenmeden toplu olarak herhangi bir arazi kamulaştırılmıyor.” dedi.

Bununla birlikte “2024 tarihli Toprak Kamulaştırma Yasası’nın” hükümet içinde de tartışmalara yol açtığını ifade eden Steenhuisen, DA’nın da bu yasaya itiraz ettiğini dile getirdi.

Steenhuisen, Güney Afrika hükümetinin ABD ile bozulan ilişkilerinin düzeltilmesi ve kamulaştırma yasasının doğru şekilde aktarılması için Washington’a bir heyet gönderilmesi gerektiğini ifade etti.

Güney Afrika’da beyazlara ait tarım arazilerinin siyahilere dağıtılması fikrini temel alan muhalefet partisi Ekonomik Özgürlük Savaşçıları’ndan yapılan yazılı açıklamada da ABD hükümetinin kararının Trump’ın “çılgın ve mantıksız” eylemlerinden biri olduğu belirtildi.

“Afrikaanerler” Trump’ın kararına tepkili

Yaklaşık 63 milyonluk ülke nüfusunun yüzde 8’inden fazlasını oluşturan beyaz toplumun önemli bölümünü Hollanda kökenli “Afrikaaner” etnik grubu teşkil ediyor.

Güney Afrika’nın beyaz çiftçilerinin büyük bölümü de Afrikaaner kökenlilerden oluşuyor.

Afrikaaner toplumunun çeşitli STK’lerini buluşturan çatı kuruluş Dayanışma Hareketi’nden yapılan açıklamada, Afrikaanerlerin ABD’nin Güney Afrika’ya yaptırım uygulamasına karşı oldukları, hükümetler arası diplomatik anlaşmazlıkların bir parçası olmamaları gerektiği vurgulandı.

Afrikaanerlerin en büyük STK’lerinden AfriForum Üst Düzey Yöneticisi, basına yaptığı açıklamada, ABD’de mülteci durumuna düşmeleri halinde kültürel kimliklerini kaybedeceklerini belirterek, “Biz bu ülkenin yerlileriyiz ve hiçbir yere gitmiyoruz.” ifadesini kullandı.

ABD Dışişleri Bakanı, Güney Afrika’daki G20 Zirvesi’ne katılmayacak

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 6 Şubat’ta sosyal medya hesabından konuya ilişkin açıklamada bulundu. ABD Başkanı Donald Trump’ın Güney Afrika’nın “topraklara el koyduğunu” ve belirli kesimlere “çok kötü” davrandığını belirterek bu ülkeye yönelik fonları askıya alacağını bildirmesinin ardından yaptığı açıklamada Rubio, Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde 20-21 Şubat’ta düzenlenecek G20 Zirvesi’ne katılmayacağını bildirdi.