Tren istasyonunda 1 Kasım 2024’te beton sundurmanın çöktüğü olay sonrası “Dur Sırbistan” sloganıyla düzenlenen öğrenci gösterileri, önce Başbakan Milos Vucevic’in istifasını ve sonrasında erken seçim söylemlerini getirdi. Sırbistan’da kazaya tepki olarak başlayan gösteriler, geçen 3 aya rağmen sürerken ülkede yeni hükümet kurma çalışmaları da devam ediyor.

AA muhabirine açıklama yapan Sırp uzmanlar, öğrenci gösterilerini ve hükümetle ilgili son gelişmeleri değerlendirdi.

‘Gösteriler, havaların ısınmasıyla yavaştan sonlanacaktır’

Akademisyen Mladen Mrdalj, Sırbistan’da daha önce de farklı olaylar nedeniyle protestoların düzenlendiğini söyledi. Bu sefer protestoların bu derece uzun süreceğini ve hükümetin otoritesine zarar vereceğini düşünmediğini dile getiren Mrdalj, “Hükümet, bir yandan kendine güvenini kaybederken göstericiler, hükümete karşı korkularını yendi. Bu derece büyük bir şey beklemiyordum.” dedi.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in ülkenin siyasi durumunda kilit isim olduğunu belirten Mrdalj, “Başbakan Vucevic, Vucic’in isteğiyle göreve geldi ve muhtemelen de aynı istekle istifasını verdi. Bu bakımdan bu istifanın bence bir anlamı yok.” değerlendirmesinde bulundu.

Mrdalj, muhalefetin de güvenilirliğini yitirdiğini söyleyerek, “Muhalefet de aynı şekilde hükümet gibi sorunun bir parçası aslında. Dolayısıyla öğrencilerin başlattığı gösteriler, halk arasında büyük destek gördü çünkü onların bu gösterileri iyi niyetle düzenlediğine inandı halk. Şahsen bu iyi niyetlerin de ülkede bir değişim getireceğine inanmıyorum.” diye konuştu.

Hükümetin öğrencilerin tüm taleplerini yerine getirecek adımlar atacağına inandığını söyleyen Mrdalj, “Buradaki asıl sorun şu: Muhalefet, halk ve akademisyenler, sorunun özünü tanımlamak noktasında sıkıntı yaşıyor.” dedi.

Mrdalj, hükümetin Batı’nın desteğini aldığını iddia etti ve erken seçim söylemleriyle öğrenci gösterilerinin havaların da ısınmasıyla yavaştan sonlanacağını dile getirdi.

Sırbistan’da seçim sisteminin değişmesi gerektiğini savuban Mrdalj, seçmenlerin isimler yerine partilere oy verdiğini ve bunun sonlanmasını temenni ettiğini söyledi.

“Ciddi bir toplumsal krizin içindeyiz”

Eski Belgrad Üniversitesi Rektörü Ivanka Popovic de Novi Sad’da yaşanmaması gereken bir kazanın meydana geldiğini ifade ederek, “Toplumun tepkisi de büyük oldu. Bu, ülkede ilk defa yaşanan bir kaza değil ancak başka kazalar yaşanmasın diye öğrenciler gösterilere başladı.” dedi. Öğrencilerin 15 dakikalık saygı duruşuyla hayatını kaybedenleri andıklarını ancak bazı gösterilerde saldırıya uğradıklarını söyleyen Popovic, bu saldırıların öğrencileri daha büyük gösteriler düzenlemeye ittiğini belirtti.

Popovic, öğrencilerin tren istasyonunda daha önce yapılan yapım, onarım çalışmalarına ilişkin tüm belgelerin yayımlanmasını talep ettiklerini anımsatarak, “Ciddi bir toplumsal krizin içindeyiz. Öğrenciler, sadece kanunların uygulanış şekline tepki gösterdi.” değerlendirmesinde bulundu. Öğrencilerin yasalara uygun hareket ettiklerini ve herhangi bir siyasi partiye bağlı olmadıklarını söyleyen Popovic, hükümetin en başta talepleri dikkate almaması üzerine gösterilerin yayıldığını kaydetti.

Popovic, Başbakan Vucevic’in kazadan 3 ay sonra istifasını sunmasının da mevcut krizi derinleştirdiğini belirterek, “Şimdi ya yeni bir hükümet kurulacak ya da erken seçim ilan edilecek. Erken seçim, krizi daha da derinleştirmekten öteye gitmeyecektir.” diye konuştu.

En son 2000 yılında bu kadar büyük gösterilerin düzenlendiğini belirten Popovic, uygun bir çözümün bulunmasını temenni etti.

Öğrenciler, gösterilerini sürdürüyor

Novi Sad’daki tren istasyonunda 1 Kasım 2024’te beton sundurmanın çökmesi nedeniyle 15 kişinin ölmesinin ardından hükümete tepki gösteren öğrenciler, ülke genelinde “Dur Sırbistan” sloganıyla gösterilere başladı.

Binlerce üniversite, yüksekokul ve lise öğrencisi, Cumhurbaşkanı Vucic’in taleplerinin yerine getirileceğini ifade etmesine rağmen eylemlerini sürdürüyor. Öğrenciler, tren istasyonundaki ölümlü kazaya ilişkin sorumluların cezalandırılmasını, ihmal şüphesi bulunan istasyonun yapım, onarım çalışmalarına ilişkin tüm belgelerin yayımlanmasını ve önceki gösterilerde gözaltına alınan öğrenci ve akademisyenlerin serbest bırakılmasını talep ediyor.

Cumhurbaşkanı Vucic, aynı zamanda hükümette yeniden yapılanma ihtiyacının olduğunu ve kabinenin yüzde 50’sinden fazlasının değişmesini beklediğini belirtti. Bu açıklamalar üzerine Başbakan Vucevic ve Novi Sad Belediye Başkanı Milan Djuric istifalarını sundu.

Öğrenci gösterilerinin sürdüğü Sırbistan’da yeni hükümetin kurulması için tanınan süre 30 gün.