BBC’nin, ABD Dışişleri Bakanlığının yetkililer ve büyükelçiliklere gönderdiği “sızdırılan” bildiriye dayandırdığı haberine göre, mevcut dış yardımlar askıya alındı. Bildiride, gözden geçirilip onaylanana kadar yeni veya mevcut tüm dış yardımlar için fon taahhüt edilmeyeceği kaydedildi.

İncelemenin ardından Dışişleri Bakanının belirleyeceği zamana kadar ilgili yardımın şartlarına uygun olarak “derhal iş durdurma” kararı çıkarılacağı belirtilen bildiride, tüm dış yardımların 85 gün içinde geniş çaplı bir incelemeye tabi tutulması talimatı verildi. Bildiride, sadece acil gıda yardımı ile “İsrail ve Mısır’a yönelik askeri finansman” için istisnalar getirildiği ifade edildi.

Josh Paul: Bu oldukça büyük bir mesele

ABD Dışişleri Bakanlığı Müttefikler ve Ortaklara Silah Tedariki Birimi Genel Müdürlüğünden Ekim 2023’te istifa eden Josh Paul, BBC’ye yaptığı açıklamada, bu kararın, ABD tarafından finanse edilen dış yardım programları üzerinde potansiyel olarak büyük bir etki yaratacağını söyledi. Paul, “Örneğin, dünyanın dört bir yanındaki insani yardım amaçlı mayın temizleme programlarına aniden ‘çalışmayı durdurun’ denildiğini düşünebilirsiniz. Bu oldukça büyük bir mesele.” dedi.

Dave Harden: Sadece yardımı durdurmakla kalmıyor, devam eden sözleşmelere de ‘işi durdurma’ emri

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansının (USAID) Orta Doğu’daki eski misyon direktörlerinden Dave Harden, BBC’ye, bu hamlenin çok önemli olduğunu belirterek, inceleme yapılırken ABD tarafından finanse edilen insani yardım ve kalkınma programlarının derhal askıya alınabileceğini vurguladı. Harden, bu durumun su, sanitasyon ve barınma gibi çok çeşitli kritik kalkınma projelerini etkileyebileceğini kaydederek, “Batı Şeria ve Gazze misyon direktörüyken, birçok kez yardımın askıya alınması sürecinden geçtim ancak bu sadece o duruma özeldi. Bu ise küresel bir durum. Sadece yardımı durdurmakla kalmıyor. Aynı zamanda halihazırda finanse edilen ve devam eden mevcut sözleşmelere de ‘işi durdurma’ emri veriyor. Son derece geniş kapsamlı.” ifadelerini kullandı.

Trump’tan sert hamle

ABD Başkanı Donald Trump, 21 Ocak’ta, başkanlık görevine başlamasının hemen ardından dış yardımlara yönelik kararname imzaladı. Kararnamede, ABD’nin dış kalkınma yardımı programlarından sorumlu tüm bakanlık ve kurumların dış ülkelere yapacağı ödemeleri keseceği, programın ABD dış politikasıyla uyumunun değerlendirilmesi için 90 günlük inceleme süresi başlatıldığı kaydedildi. ABD’nin dış kalkınma yardımları, muhatap devletler üzerindeki Amerikan hegemonyasını pekiştirmek maksadıyla yapılan ekonomik, sosyal, teknik ve insani yardımları kapsıyor.

2023 yılında ABD dünya geneline yaklaşık 60 milyar dolar değerinde dış yardım sağlanmış, bu yardımlar ABD bütçesinin yaklaşık yüzde 1’ine denk gelmişti.

Forbes’ın aktardığına göre, Dışişleri Bakanı Marco Rubio tarafından dünya genelindeki ABD büyükelçiliklerine gönderilen bildiride, bu yardımların dondurulmasına ilişkin yeni düzenlemelerin detaylarını açıkladı. Bildiride, savaş halindeki Sudan’da yaşanan kıtlık nedeniyle milyonlarca insanın beslenmesine yardımcı olan acil gıda programlarının bu karardan muaf tutulduğu belirtilirken, hayat kurtaran sağlık programları için aynı muafiyetin getirilmemesi insani yardım kuruluşlarının tepkisini çekti. Özellikle, 25 milyon hayat kurtaran HIV/AIDS programı PEPFAR’ın da dondurulan projeler arasında yer alması dikkat çekti.

Trump yönetiminin bu kararı, ABD’nin dış yardım programlarını kısıtlama hedefinin ilk büyük adımı olarak değerlendiriliyor. Mülteciler ve yeniden yerleştirme ajanslarına yönelik yardım programlarının da durdurulması, Afgan mülteciler de dahil olmak üzere birçok insanın durumunu tehlikeye atıyor.

Florida Temsilcisi Brian Mast, bu haftaki açıklamasında, Dışişleri Bakanlığı bütçesindeki her bir harcamanın Cumhuriyetçiler tarafından titizlikle inceleneceğini ve yardımların Başkan Trump’ın dış politikasıyla uyumlu hale getirilmesi gerektiğini belirtti.

Oxfam: Karar, yıkıcı sonuçlar doğurabilir

Birçok sivil toplum kuruluşu, özellikle insani yardım ve kalkınma yardımları açısından bu dondurmanın sonuçlarına ilişkin endişelerini dile getirdi.

Oxfam Amerika Başkanı Abby Maxman yaptığı açıklamada, “Trump yönetimi, dış kalkınma yardımlarını askıya alarak krizdeki toplumların hayatlarını ve geleceklerini tehdit ediyor ve ABD’nin, siyasetten bağımsız olarak, ihtiyaç temelinde insanları destekleyen, uzun süredir devam eden iki partili dış yardım yaklaşımından vazgeçiyor” dedi.

Geçici dondurmanın en az üç aylık bir süre boyunca sürmesi planlanırken, bildiriye göre Rubio’nun ilk 85 günde “programlara devam etme, değişiklik yapma veya sonlandırma kararları” vermesi bekleniyor.