Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan’ın katılımıyla İstanbul’da bir otelde düzenlenen toplantının ardından Ortak Bildiri yayımlandı.

Bildiriye göre, bakanlar toplantıda, önceden Moskova ve Tahran’da düzenlenen 3+3 Bölgesel İşbirliği Platformu toplantılarına değinerek bölgesel ve uluslararası barış ile istikrarı tehlikeye atan mevcut karmaşık gelişmelerin ortasında platformun tekrar bir araya gelmesinin önemini vurguladı ve 3+3 formatında işbirliğini daha da güçlendirmeyi kararlaştırdı.

Bakanlar, Birleşmiş Milletler (BM) Şartı ilkelerinin tamamına işaret ederek karşılıklı çıkarları gerçekleştirmeye yönelik ortak çabalardan kaynaklanan iyi komşuluk ilişkilerine sahip olmanın kritik gerekliliği ışığında, ihtilafların barışçıl çözümü, egemenliğe saygı duyulması, siyasi bağımsızlık, toprak bütünlüğü, uluslararası kabul görmüş sınırların dokunulmazlığı, ülkelerin iç işlerine müdahale edilmemesi, güç tehdidi veya kullanımının yasaklanması ve insan haklarına saygı duyulmasının önemini teyit etti.

Toplantıya katılan ülkelerin temel rolü, diyaloğun öneminin vurgulanması, bölgesel işbirliği fırsatlarının yakalanması ve önemli uluslararası meselelerin açıkça görüşülebilmesi doğrultusunda, bölgeyi ilgilendiren önemli konuları ele alan bakanlar, tüm bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve geliştirilmesindeki olumlu dinamikleri takdir etti.

Bakanlar, bölgesel güvenin tesisi, refah ve istikrar için bölgesel ekonomik işbirliğinin oynadığı yapıcı role ve bunun ihtilaflı konuları dönüştürerek ekonomik ve ticari gelişim fırsatlarıyla bölgedeki herkese katkı sağladığına dikkati çekerek ulaşım, iletişim, ticaret, enerji, yatırım ve bağlantısallık alanlarında işbirliği fırsatlarını daha da keşfetmeye karar verdi.

Bakanlar eğitim, bilim, turizm, kültür ve spor alanlarında ortak projelerin teşvik edilmesi amacıyla kültürel işbirliğinin ve halklar arası temasların önemini vurguladı.

İkili görüşmelerin, sürdürülebilir bölgesel barış ve ekonomik kalkınmaya yönelik çok taraflı istişareleri tamamlayacağı konusunda mutabık kalan bakanlar, “3+3” Platformunun kapılarının Gürcistan’ın katılımı için her zaman açık olacağını yineledi.

Bakanlar, Orta Doğu’da tırmanan duruma ilişkin görüş alışverişinde bulunurken BM Şartı ve uluslararası insancıl hukuk ilkelerinin bölgesel barış ve güvenliği tehlikeye atabilecek ciddi ihlalleri şiddetle kınadı.

Uluslararası hukuka saygı gösterilmesi çağrısında bulunan bakanlar, derhal ateşkes yoluyla tüm saldırı ve zulme son verilmesi ve bu durumdan etkilenenlerin insani yardıma engelsiz erişiminin sağlanması çağrısı da yaptı.

Bölgeye yakın civarlardaki terörist ve suç faaliyetlerindeki artışı kabul eden bakanlar, ilgili BM Güvenlik Konseyi kararları uyarınca terörizmin her türlü biçim ve tezahürüne karşı işbirliği yapma taahhütlerini ifade etti.

Bakanlar, “3+3” Bölgesel İşbirliği Platformu’nun düzenli bakanlar toplantılarının ve ortak ilgi alanlarındaki istişarelerin bölgedeki güven ve işbirliği ortamının geliştirilmesi ve sağlamlaştırılması açısından taşıdığı önemin altını çizerek bir sonraki toplantının yeri ve tarihinin diplomatik kanallar aracılığıyla kararlaştırılması hususunda mutabık kaldı.

Ermenistan, Azerbaycan, İran ve Rusya Dışişleri Bakanları, iyi karşılama ve toplantının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi dolayısıyla Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a teşekkür etti.

Güney Kafkasya Bölgesel İşbirliği Platformu

Güney Kafkasya Bölgesel İşbirliği Platformu, Aralık 2020’de İkinci Karabağ Savaşı’nın sona ermesinden kısa bir süre sonra bölge ülkelerinin sorunları ve olası işbirliği alanlarını görüşebilecekleri bir zemine duyulan ihtiyacı karşılamak üzere Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in inisiyatifiyle oluşturuldu.

Bölgesel İşbirliği Platformu ülkeleri, Rusya ile ilişkileri nedeniyle ilk iki toplantıya bugüne kadar katılmayı tercih etmeyen Gürcistan’a kapılarını açık tutuyor, bölgesel sahiplenme anlayışı doğrultusunda platformu anarken Gürcistan’ı da gruba dahil ediyor.

Platformun ilk toplantısı, 2021’de Rusya’nın başkenti Moskova’da, dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde düzenlenmişti. Platformun ikinci toplantısı da 2023’te Tahran’da dışişleri bakanları düzeyinde yapılmıştı.

Toplantı öncesi beklentiler

Toplantı öncesi, bölgede savaş ve çatışma yerine istikrarın tesisi ve refahın artırılmasına yönelik atılabilecek adımların değerlendirilmesi, bölgesel bağlantısallığın güçlendirilmesi dahil somut işbirliği projelerinin ele alınması öngörüldü.

Toplantıda Dışişleri Bakanı Fidan’ın, Türkiye’nin Güney Kafkasya’da barış ve istikrarın tesisi için gösterdiği çabalara değinmesi, bölgesel sahiplenmenin, sorunların çözümü için en geçerli yöntem olduğunu vurgulaması bekleniyordu.

Fidan’ın Azerbaycan ile Ermenistan arasında devam eden barış antlaşması müzakerelerinin Türkiye tarafından desteklendiğini, bu sürecin yanı sıra Türkiye ile Ermenistan arasında da bir normalleşme sürecinin başlatıldığını belirteceği ifade edildi.

Bunun yanı sıra Bakan Fidan’ın, güven inşa edici önlemler olarak ekonomi alanlarının öneminin altını çizmesi ve özellikle bağlantısallık ve ekonomik entegrasyonu ön plana çıkarması öngörüldü.

Bakan Fidan’ın açış konuşması

Platformun 3’üncü Toplantısı’nın açılışında Hakan Fidan bir konuşma yaptı.

Güney Kafkasya’da kalıcı barışın temini ve işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi amacına yönelik istişare zemini olan “3+3 Bölgesel İşbirliği Platformunun” 3’üncü toplantısı için bir araya geldiklerini kaydeden Fidan, Azerbaycan, Ermenistan, İran ve Rusya dışişleri bakanları ve heyetlerine “İstanbul’a hoş geldiniz.” dedi.

Hakan Fidan, 3+3 platformu olarak tanımladıkları bu mekanizmanın oluşturulması fikrinin 2. Karabağ Savaşı’nda ateşkesi sağlayan 9 Kasım 2020 tarihli üçlü bildirinin imzalanmasını izleyen haftalarda ortaya çıktığını, platformun temel hedefinin Güney Kafkasya’yı yakından ilgilendiren tüm konuların ele alınacağı bir zemine duyulan ihtiyaca cevap vermek olduğunu söyledi.

Bakan Fidan, “Platformun adının 3+3 olmasına rağmen salonda maalesef bir katılımcımız eksik. Yakın komşumuz ve dostumuz Gürcistan’ın yerinin baki olduğunu ve arzu ettiği zaman bu platforma dahil olabileceğini teyyiden sizlerin önünde bir kez daha ifade etmek isterim.” ifadelerini kullandı.

Yakın coğrafyada yaşanan çalkantılı süreçler, savaşlar, Orta Doğu’da İsrail’in yarattığı insani felaket ve zulüm sarmalının bölgesel düzeyde diyalog ve işbirliğinin ne kadar önem arz ettiğini bir kez daha ortaya koyduğunu vurgulayan Fidan, “Güney Kafkasya’ya bakışımızın temelinde de bölgesel sahiplenme anlayışımız bulunmakta. Bölgesel sorunları en iyi o bölgenin devletlerinin bildiğine ve onların çözebileceğine inanıyoruz.” diye konuştu.

Hakan Fidan, Türkiye’nin bu vizyonunun tezahürü olarak toplantının ana sonuçlarına dair bir ortak bildiriyi de görüşmelerin sonunda kabul etmeyi öngördüklerini kaydetti.