Kutlamalar kapsamında, Harp Filosu Komutanı Tümamiral Baybars Küçükatay’ın taktik komutasındaki, aralarında denizaltı ve hücumbotlarının da bulunduğu 15 gemi ile İstanbul Boğazı’nda geçit töreni gerçekleştirildi.

Yaklaşık yarım saat süren tören sırasında Yahya Kemal Beyatlı’nın “Deniz ufkunda bu top sesleri nereden geliyor?” şiirini okuyan bahriyeliler, Barbaros Hayrettin Paşa’nın Beşiktaş’taki türbesini selamladı.

Türkiye’nin ilk amfibi hücum gemisi ve dünyanın ilk silahlı insansız hava aracı (SİHA) gemisi TCG Anadolu’nun öncülüğünde gerçekleşen geçit töreni, Boğaz’ı gören noktalardan vatandaşlarca ilgiyle izlendi.

Fotoğraf: Hakan Akgün/AA

Bu arada, Milli Savunma Bakanlığının sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda, “Preveze Deniz Zaferi ve Deniz Kuvvetleri Günü kapsamında 27 Eylül 2024’te Deniz Kuvvetlerimize ait 13 gemi ile 13 liman ziyareti gerçekleştirilecek. Gemiler 10.00-16.00 arası ziyarete açık olacak.” ifadesi kullanıldı.

Halkın davet edildiği etkinlik kapsamında Deniz Kuvvetleri’ne bağlı 13 gemiden biri, Dolmabahçe’ye demirledi ve ziyarete açıldı.

Bakanlıktan Türklük vurgulu mesaj

Milli Savunma Bakanlığı’nın sosyal medya hesabından yapılan videolu paylaşımda ise, Deniz Kuvvetleri Komutanlığının tatbikat görüntülerine yer verildi.

“Denizler parlar, ufuklar aydınlanır. Türk’ün şanlı donanmasıyla tarih yazılır.” ifadeleri kullanılan paylaşımda şu ifadeler kullanıldı:

“486 yıl önce Preveze’de kazanılan zaferle gücünü tüm dünyaya gösteren Türk donanması, bugün de asil milletimizden aldığı güçle şanlı ecdadımızın mirasını geleceğe taşıyor. Her daim milletinin emrinde, görevinin başında olan Türk Deniz Kuvvetlerimizin Deniz Kuvvetleri Günü’nü kutluyor, Kaptanıderya Barbaros Hayrettin Paşa’yı, şanlı ecdadımızı, Başkomutanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü, tüm şehit ve gazilerimizi rahmet, minnet ve saygıyla anıyoruz.”

Barbaros, Osmanlı hizmetinde denizlerde hakimiyet kurdu

Asıl adı “Hızır Reis” olan Barbaros Hayrettin Paşa, Vardar Yenicesi’nden Midilli’nin fethi sonrası buraya yerleşen sipahi Yakup Ağa’nın oğlu olarak 1478’de dünyaya geldi.

“Dinin hayırlısı” anlamına gelen “Hayreddin” adı ise Hızır Reis’e dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim tarafından verildi.

Ağabeyi Oruç Reis’e kızıla çalan sakalı yüzünden “Barbarossa” adını veren Avrupalılar, Oruç Reis’in vefatının ardından kardeşi Hızır için de bu ismi kullandı ve “Barbarossa” daha sonra Türkçede “Barbaros” olarak ifade edildi.

Hızır Reis, gençliğinde yaptırdığı bir gemiyle Midilli, Selanik ve Eğriboz arasında ticarete başladı. Rodos şövalyelerine esir düşen ağabeyi Oruç’un kurtarılmasından sonra iki kardeş, kendilerine yardım eden Şehzade Korkut’un himayesine girdi.

Oruç ve Hızır Reis, 1510’dan sonra “deniz gazisi” olarak Akdeniz’de hakimiyet mücadelesi başlattı.

Ağabeyiyle Akdeniz kıyılarına düzenledikleri akınlarda önemli ganimetler elde eden Barbaros Hayrettin, İspanya, Ceneviz ve Fransa’ya karşı kazandıkları zaferlerle adını iyice duyurdu.

Hızır Reis, o dönem stratejik bir kararla Yavuz Sultan Selim’e heyet göndererek topraklarının Osmanlı hakimiyetine kabulünü istedi. Böylece Cezayir, Osmanlı Devleti’nin bir toprağı haline geldi. Hayrettin Reis, Cezayir Beyi olarak atandı, ardından yaşanan gelişmelerle “Paşa” ünvanını aldı.

Hayrettin Paşa, Yavuz Sultan Selim’den sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde de denizlerde büyük başarılara imza attı.

Hristiyan denizcilerin Osmanlı Devleti’nin Mora kıyılarına saldırması üzerine Kanuni Sultan Süleyman, Hayrettin Paşa’yı 1534’te Kaptan-ı Derya ilan etti. Böylece Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı’da amiralliğe kadar yükseldi ve divanda vezir oldu.

Barbaros Hayrettin Paşa’nın zaferleriyle Osmanlı’nın Akdeniz’deki gücünü ve denetimini artırması nedeniyle Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz gemilerinden oluşan ve başında Andera Doria’nın bulunduğu Haçlı Donanması kuruldu.

Osmanlı Donanması ile Haçlı Donanması’nın 28 Eylül 1538’deki karşılaşmasına sahne olan Arta Körfezi’ndeki Preveze’de tarihin en kalabalık deniz muharebesi gerçekleşti.

Haçlı Donanması’nın 300’den fazla gemisi, on binlerce forsa dışında 60 bin askeri, 122 gemiye sahip, forsalar dışında 20 bin askerli Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması ile çarpıştı.

Bu büyük savaş sonunda Haçlı Donanması 128 gemisini kaybetti, 29 gemiyi de Osmanlı ele geçirdi. Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki donanma bir gemi bile kaybetmezken, yaklaşık 400 levent şehit oldu.

Preveze Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki egemenliği pekişti. Kutsal Roma İmparatoru Şarlken, Preveze’nin intikamını almak için 1541’de Cezayir’e saldırdı ise de başarılı olamadı ve yenilerek geri döndü.

Fransa Kralı 1. François’in, Şarlken’e karşı Osmanlılardan yardım istemesi üzerine Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros Hayrettin Paşa’yı Fransa’nın Akdeniz kıyılarına gönderdi. Hayrettin Paşa’nın donanması, Toulon limanında demirledi ve Fransız donanmasıyla birleşerek 1543’te Nice’i aldı.

Osmanlı denizciliği, Barbaros Hayrettin Paşa sayesinde gücünün zirvesine ulaştı. Bir kara imparatorluğu olan Osmanlı, aynı zamanda açık denizlerde de etkinlik gösteren deniz imparatorluğu haline geldi.

Barbaros Hayrettin Paşa, devletin deniz politikasını belirlemesinin yanı sıra Tersane-i Amire’nin, dönemin en başarılı gemi üretim ve teknoloji merkezi olmasını sağladı.

Onun mektebinde yetişen Turgut Paşa, Kılıç Ali Paşa gibi değerli denizciler ve teşkilatlı tersane sayesinde bu deniz gücü varlığını birkaç yüzyıl daha devam ettirdi.

Barbaros Hayrettin Paşa, Beşiktaş’ta 4 Temmuz 1546’da vefat etti. Naaşı, Beşiktaş’ta yaptırdığı medresenin yanına Mimar Sinan tarafından yaptırılan türbeye defnedildi.