Tunus’ta bir darbe daha

Muhammed Krishan / Middle East News

Son günlerde Tunus’un başına iki büyük felaket geldi: Birincisi hukukun eşi benzeri görülmemiş bir küstahlıkla pervasızca çiğnenmesi, ikincisi ise özgür cumhurbaşkanlığı seçimleri yoluyla barışçıl bir değişim umudunun kasıtlı olarak ortadan kaldırılması.

Bunlar iki acı verici darbedir çünkü olan şey, görevdeki Cumhurbaşkanı Kays Said’in ne pahasına olursa olsun, yasaları ne kadar ihlal ederse etsin ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ülkenin siyasi, ekonomik ve sosyal olarak yaşadığı ciddi zorluklardan barışçıl bir çıkış yolu olması arzusunu ne kadar ezerse ezsin iktidara tutunmasıdır. İlk darbe, üyelerinin parlamento tarafından seçildiği geçmişteki sistemden farklı olarak Said tarafından seçilen Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu’nun, çok zayıf gerekçelerle, üç adayın cumhurbaşkanlığı yarışına yeniden katılmasına karar veren İdare Mahkemesi’nin kararlarına uymayı reddettiğini açıklaması oldu. Bunu, adaylık anlaşmazlıkları konusunda sadece İdare Mahkemesinin karar verebileceğini ve kararlarının nihai ve bağlayıcı olduğunu ve temyiz edilemeyeceğini öngören açık yasaya rağmen yaptı.

Seçim Komisyonu, hukukun üstünlüğüne ya da tarafsızlık ve bağımsızlık gerekliliğine değil, kendisini atayanlara ve Başkanı Faruk Buaskar’ın bir bakanın ayrıcalıklarına sahip olmasına izin verenlere sadık olduğunu kanıtladı. Nadir görülen bir hukuki konsensüsle, tüm hukuk uzmanları ve üniversite profesörleri, kurumun yaptığının hukukun açık bir ihlali olduğu konusunda hemfikir oldular. Mali ve idari yolsuzlukla mücadele etmek ve şeffaflığı desteklemekle ilgilenen bağımsız izleme kuruluşu I Watch, seçim komisyonunun nihai yargı kararlarını uygulamadaki esnekliğinin “hukukun üstünlüğü ve kurumlarının temellerine vurulmuş açık bir darbe” olduğunu ve “güç dengesi ve hükümet biçimindeki herhangi bir değişikliğin, görev süresi boyunca işlediği tüm ihlallerin hesabını vermesine yol açacağını fark ettiği için mevcut otoritenin koruması altında hayatta kalmak için son savaşlarını verdiğini” söyledi.

Şu anda herkesin gitmesini talep ettiği komisyon aynı zamanda Tunus ve Tunuslular için en tehlikeli ve acı verici olan ikinci darbenin de sebebidir. Bu darbe, geçtiğimiz haftalarda Tunusluların içindeki umut ateşinin söndürülmesi şeklinde geldi; halkın genel ruh hali, gerçek rekabetçi cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılma ihtimaline ilişkin umutsuzluk ve katılım oranı ve kazanacağı oy yüzdesi ne olursa olsun Cumhurbaşkanı Said’in yeni bir cumhurbaşkanlığı dönemine hizmet edeceği gerçeğine boyun eğme şeklinde değişti.

İdare Mahkemesi, komisyon tarafından elenenlerin, özellikle de farklı geçmişlere sahip oldukları için, görevlerine iade edilmesine karar verdiğinde umutlar yeniden yeşermişti. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin rekabetçi olacağına ve Said’in popülizm, başarısızlık ve beceriksizlikle dolu yönetimine demokratik bir alternatif oluşturacak barışçıl bir iktidar geçişini sağlayacağına inanılıyordu. İktidarı ülkenin hiçbir sorununu çözememiş, aksine daha da kötüleşmesine katkıda bulunmuş, sesini herkesin üzerinde yükseltmiş ve her şeyi komplolarla açıklamıştır.

Ancak mesele henüz halkın öfkesinin sokaklarda öfkeli protestolara dönüşmesi noktasına gelmedi çünkü ne idari mahkeme teslim olmaya niyetli ne elenen üç aday ne de bir oldubittinin hukukla değil zorla dayatılmasını kabul etmeyen siyasi ve sivil güçler.

Herkesin farkına vardığı acı gerçek şu ki, Temmuz 2021’de Kays Said’in anayasaya karşı yaptığı darbeye herkes karşı çıksaydı, işler bu hukuk ihlali seviyesine ulaşmazdı, çünkü bunu yapmamak onu bu son darbeye kadar giden tüm ihlalleri yapmaya teşvik eden şeydi. Bununla birlikte, hukuk ya da halkın görüşü değil, otorite ve kurumları dışında kimse Said’in yanında durmadığı sürece değişim umudu devam ediyor.

Said’in kendi yazdığı anayasada şu ifadelerin yer alması hem komik hem de üzücü: “Sadece hukukun üstünlüğüne değil, hukuk toplumuna dayanan yeni bir anayasal sistemin odağını oluşturuyoruz, böylece hukuk kuralları halkın iradesinin gerçek ve dürüst bir ifadesi olacak, böylece onları içselleştirecek ve uygulamak için çaba gösterecek ve onları ihlal eden veya onlara karşı çıkmaya çalışan herkesle yüzleşecek.”

Seçim komisyonu başkanının bir yargıç olması ve onun arkasında duran ve kendi diliyle söylediği gibi cumhurbaşkanlığını “hainlere ve casuslara” teslim etmeyi reddeden devlet başkanının 30 yıl boyunca Tunus üniversitelerinde anayasa hukuku dersleri vermiş olması gerçekten öfkelendirici!

Bu makale ilk olarak 3 Eylül 2024 tarihinde Al-Quds Al-Arabi’de Arapça olarak yayınlanmıştır.