Siyonist işgali altındaki Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksa’nın 21 Ağustos 1969’da Avustralyalı radikal bir Yahudi tarafından kundaklanmasının ardından İslam dünyasında uyanan tepkiler sonrası, 25 Eylül 1969’da Fas’ın başkenti Rabat’ta ilk kez düzenlenen İslam Zirve Konferansı’nda teşkilat, “İslam Konferansı Örgütü” adıyla kuruldu.

Örgütün ismi Haziran 2011’de Astana’da düzenlenen 38. Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK) toplantısında “İslam İşbirliği Teşkilatı” olarak değiştirildi.

Kendisini, “İslam dünyasının toplu sesi” olarak tanımlayan İİT’nin kurulma gayelerinden birisi de “Müslümanların ortak müşterekte toplanması ve onurlarının korunması” olarak kabul ediliyor. Teşkilat, her geçen yılda İslam dünyasının her alanda hak ve çıkarlarını korumak üzere çalışmalar yürüten devletlerarası işbirliği platformu oldu.

Örgüt bünyesindeki komisyonlar

Halen 57 üyesi bulan İİT’de Türkiye, Pakistan, Fas ve Senegal’in yer aldığı 4 ayrı komisyon var. “Ticari ve İktisadi Yardımlaşma Komisyonu” Ankara’da bulunuyor. Bu komisyonun başkanlığını Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yapıyor.

Fas Kralı’nın başkanı olduğu “Kudüs Komisyonu” Rabat’ta bulunuyor. Senegal’in başkenti Dakar’daki “Kültür ve Medya İşleri Komisyonu”nun başkanlığını Senegal Cumhurbaşkanı yapıyor. “Teknik ve Bilimsel Komisyonu” Pakistan’ın başkenti İslamabad’da bulunuyor ve başkanlığını Pakistan Cumhurbaşkanı yürütüyor.

Teşkilat bünyesindeki üye ülkelerde fonlar, üniversiteler, araştırma merkezlerinden oluşan 8 ayrı kurum bulunuyor.

2 milyarlık Müslüman nüfusu kontrol ediyor

Çatısı altında 2 milyara yakın nüfusu toplayan teşkilat, bu sayı ile dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 25’ini temsil ediyor. Birleşmiş Milletler (BM) daimi üyesi olan İİT, 57 üyesi ile BM’den sonra en büyük uluslararası örgüt olarak kabul ediliyor. BM’nin de küresel olaylarda bir yaptırım gücü bulunmadığı gibi, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın da bir gücü bulunmuyor.

Teşkilatın Bosna Hersek, Orta Afrika, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Tayland ve Rusya’dan oluşan 5 gözlemci üyesi bulunuyor.

BM Güvenlik Konseyinde (BMGK), 2024-2025 döneminin geçici üyeleri seçilen 5 ülkeden Cezayir, Guyana ve Sierra Leone İİT üyeleri arasında yer alıyor.

İç işlerinde bağımsız ancak dış işlerinde Tanzanya’ya bağlı olan Zanzibar adaları, Ocak 1993’te teşkilata üye olmuş, ancak aynı yılın ağustos ayında üyelikten çekilmişti. Zanzibar adalarının çekilme nedeni, dış işlerinde Tanzanya’ya bağlı olması olarak değerlendirilmişti.

15. zirve Gambiya’da yapılacak

Teşkilatın en üst düzeyde karar alma organı, her üç yılda bir üye ülkelerin kral, devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla toplanan İslam Zirvesi olarak biliniyor. Ortaya konan hedeflerin hayata geçirilmesi konusunda istişarelerin yapıldığı İİT zirvelerinde, gündeme ilişkin konularda izlenecek siyasete ilişkin kararlar alınıyor.

İİT’nin kuruluşundan bugüne kadar çeşitli üye ülkelerin ev sahipliğinde 14 zirve düzenlenirken, 15. Zirve 4-5 Mayıs’ta Gambiya’nın başkenti Banjul’da yapılacak.

Zirve, “Sürdürülebilir kalkınma için diyalog yoluyla birlik ve dayanışmanın güçlendirilmesi” temasıyla düzenlenecek.

Zirvede, İslam dünyasının karşı karşıya olduğu acil zorluklar, tüzükte yer alan ortak hedeflere ulaşma yolunda üye ülkeler arasında işbirliği ve dayanışmanın artırılması, küçük ve orta ölçekli işletmeleri yeniden canlandırma gibi konular ele alınacak.

Gazze Şeridi’nin yaklaşık yedi aydır bombalandığı ve özellikle sivil Müslüman halkın hedef alındığı saldırlar karşısında örgüt birkaç kere toplanmış, kınama kararı dışında bir karar alamamıştı.