PISA, Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı anlamına geliyor. Çalışma, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından yürütülüyor.

BBC Türkçe’nin aktardığına göre söz konusu raporda, 2022 değerlendirmesinde OECD genelinde öğrencilerin seviyelerinde benzeri görülmemiş düşüş görüldüğü belirtiliyor.

Okuma

Okuma kategorisinde Singapur’u takip eden ülkeler:

İrlanda, Japonya, Güney Kore, Tayvan, Estonya, Makao, Kanada, ABD ve Yeni Zelanda.

2018’e göre bir sıra önde olan İngiltere 13. sırada.

Çoğu Avrupa ülkesi ise orta sıralarda bulunuyor.

Latin Amerika ülkeleri arasında en üst sırada yer alan Şili ise 37. sırada.

Son üç sırada Fas, Özbekistan ve Kamboçya var.

Matematik

Matematik sıralamasında Singapur’un ardından ikinci sırada yer alan Macau’yu Tayvan, Hong Kong, Japonya, Güney Kore, Estonya, İsviçre, Kanada ve Yeni Zelanda izliyor.

Sonraki 10 sırayı (10. ila 20. sıralar arası) Avrupa ülkeleri alırken, İngiltere en iyi 14. sırada yer alıyor.

34’üncü sırada ABD var.

Bilim

Bilimde Singapur’u sırayla Japonya, Makao, Tayvan, Güney Kore, Estonya, Hong Kong, Kanada, Finlandiya ve Avustralya izliyor.

İngiltere ve ABD 15’inci ve 16’ncı sırada yer alırken, çoğu Avrupa ülkesi yine orta sıralarda.

Performans genel olarak düştü

Son sonuçlar, katılımcı öğrencilerin performansının 2018’e kıyasla okumada 10 puan, matematikte ise neredeyse 15 puan düştüğünü gösteriyor.

PISA’ya göre bu, “bir yıllık öğrenimin dörtte üçüne eşdeğer ancak bu düşüşün nedeni yalnızca kısmen Covid-19’a atfedilebilir.”

Okuma ve bilim alanlarındaki puanlar pandemi öncesi de düşüşteydi.

PISA değerlendirmesi, 2000 yılında başladı ve her üç yılda bir tekrarlanıyor.

Ancak OECD’ye göre 2021 değerlendirmesi, “Covid sonrası zorlukları yansıtmak için” 2022’ye ertelendi.

Teste kimler katıldı?

Her ülke veya bölgede sınava girecek öğrenci sayısı nüfusun büyüklüğüne göre değişiyor.

2022 değerlendirmesine yaklaşık 700 bin öğrenci katıldı.

Tunus yıllardır teste katılan tek Afrika ülkesiydi. Ancak 2018’den beri değerlendirmede yer almıyor.

Çin’in Şangay şehri ilk olarak 2009’da PISA’ya katıldı. Bu kenti 2015’te Pekin, Jiangsu ve Guangdong izledi. 2018’de Guangdong’un yerini Zhejiang aldı.

Çin bir önceki testte her üç kategoride de en iyi performansı sergileyen ülke oldu ancak son tura katılmadı.

Kızların ve erkeklerin başarı oranları

PISA, 2022’de erkeklerin matematikte kızlardan 9 puan daha iyi performans gösterdiğini ancak OECD ülkeleri genelinde kızların okumada erkekleri ortalama 24 puan geride bıraktığını açıkladı.

Matematik performansındaki cinsiyet farkı, çoğu ülkede 2018 ile 2022 arasında değişmedi çünkü her iki cinsiyetin performansı da düştü.

Öğrencinin geçmişi açısından PISA, göçmen olmayan öğrencilerin çoğu ülkede (ama hepsinde değil) tüm alanlarda göçmen öğrencilerden daha iyi performans gösterme eğiliminde olduklarını tespit etti.

Testler nasıl yapılıyor?

PISA testlerindeki soruların üçte ikisi çoktan seçmeli, geri kalan üçte ikisi ise açık uçlu sorular.

Her okulda yalnızca az sayıda öğrenci aynı soruları yanıtlıyor.

Bunun nedeni, PISA’nın kapsamlı bir dizi beceri ve yeteneği ölçmek istemesi. Bu nedenle tek bir çocuğun cevaplayabileceğinden daha fazla soru (yaklaşık 4,5 saatte) hazırlanıyor ve bu sorular farklı sınav kağıtlarına bölüştürülüyor.

PISA daha sonra her öğrencinin potansiyelini tahmin etmek için istatistiksel bir model kullanıyor. Ayrıca her öğrencinin yanıtlarından, diğer tüm soruları yanıtlamış olsalardı nasıl bir performans sergileyeceklerini tahmin ediyor.

Türkiye’nin sonuçları

Matematik alanında, 2018’de 79 ülke arasında 42. sırada yer alan Türkiye, PISA 2022’de 81 ülke arasında 39. sırada yer aldı. Benzer şekilde 2018’de 37 OECD ülkesi arasında 33. sırada bulunan Türkiye, 2022’de 32. sıraya yerleşti.

Fen alanında PISA 2018’de 79 ülke arasında 39. sırada yer alırken PISA 2022’de 81 ülke arasında 34. sıraya yükseldi. Benzer şekilde 2018’de 37 OECD ülkesi arasında 30. sıradaki Türkiye, 2022’de 29. sırada yer aldı.

Okuma becerileri alanında PISA 2018’de 79 ülke arasında 40. sırada yer alırken PISA 2022’de 81 ülke arasında 36. sıraya yükseldi. Benzer şekilde 2018’de 37 OECD ülkesi arasında 31. sıradaki Türkiye, 2022’de 30. sırada bulundu.

OECD’nin raporunda, “Türkiye her üç alanda tüm ülkeler ortalamasının üstünde yer alırken OECD ülkeleriyle arasındaki farkı hızlıca azaltmaktadır. Ayrıca PISA’da fiziksel ve sosyal öğrenme ortamlarına ilişkin anketlerden elde edilen veriler, Türkiye’deki fiziki ve sosyal öğrenme ortalamalarının OECD’den daha iyi olduğunu gösterdi. Bu da 2003 yılından itibaren eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması ve öğrenme ortamlarının iyileştirilmesi yönünde atılan adımların olumlu sonuç verdiğinin bir göstergesidir.” değerlendirmesi yapıldı.

Matematik okuryazarlığı

PISA araştırmasında her döngüde farklı bir alan, ağırlıklı alan olarak değerlendiriliyor. PISA 2022’de ağırlıklı alan matematik okuryazarlığı olarak belirlendi. Türkiye PISA araştırmasında matematik alanında istikrarlı artış gösteren ülkeler arasında yer aldı.

Raporda, PISA döngülerinde Türkiye’de matematik okuryazarlığı alanındaki performans değişimi konusunda, “Son 20 yılda Türkiye matematik alanında istikrarlı şekilde ilerleme sağlayan iki ülkeden biridir.” ifadesi kullanıldı.

PISA 2022’de matematik okuryazarlığında OECD ve tüm ülkelerin ortalama puanlarında düşüş görüldü. OECD ve tüm ülkelerde görülen düşüş Türkiye’de yaşanmadı.

Matematik alanında PISA 2022’de OECD ortalaması 472, tüm ülkeler ortalaması 438 iken Türkiye ortalaması ise 453 puan oldu ve Türkiye bu puanla tüm ülkeler ortalamasının üstünde yer aldı. Matematik alanında OECD ülkeleri ve tüm ülkeler ortalama puanları ile Türkiye’nin ortalama puanı arasındaki farka bakıldığında Türkiye’nin her döngüde, OECD ülkeleri puan ortalamasıyla arasındaki farkı azalttığı görüldü.

2022 sonuçlarına göre Türkiye, OECD ülkeleriyle arasında matematik alanında 2015 yılındaki 70 puanlık farkı 19 puana düşürürken, tüm ülkelerle arasındaki 41 puanlık farkı kapatarak 15 puan öne geçti.

Fen okuryazarlığı

PISA döngülerinde fen okuryazarlığı alanındaki performans değişimi konusunda da, “Son 20 yılda Türkiye fen alanında istikrarlı şekilde ilerleme sağlayan dört ülkeden biridir.” değerlendirmesi yapıldı.

Öte yandan PISA döngülerinde ortalama fen alanı performansının yıllara göre değişimi incelendiğinde, PISA 2022’de fen okuryazarlığında OECD ve tüm ülkelerin ortalama puanlarında düşüş görülürken Türkiye’nin ortalama puanında artış gerçekleşti.

PISA 2022’de fen alanı performansında OECD ortalaması 485, tüm ülkeler ortalaması 447, Türkiye ortalaması ise 476 puan oldu ve Türkiye bu puanla tüm ülkelere ait ortalamanın üstünde yer aldı.

Fen alanında, Türkiye tüm ülkelere ait ortalamanın çok üstünde yer alırken OECD ortalamasına yaklaştı.

Fen alanında OECD ülkeleri ve tüm ülkeler ortalama puanları ile Türkiye’nin ortalama puanı arasındaki fark incelendiğinde, Türkiye’nin her döngüde, OECD ülkeleri puan ortalamasıyla arasındaki farkı azalttığı ortaya çıktı.

2022 sonuçlarına göre Türkiye, bu alanda OECD ülkeleriyle arasında 2015 yılındaki 68 puanlık farkı 9 puana düşürürken, tüm ülkelerle arasındaki 40 puanlık farkı kapatarak 29 puan öne geçti.

Okuma becerileri

PISA 2022’de okuma becerilerinde OECD ve tüm ülkelerin ortalama puanlarında düşüş görüldü. Benzer bir düşüş Türkiye’de de yaşandı.

Raporda, PISA döngülerinde okuma becerileri alanındaki performans değişimi konusunda, “Son 20 yılda Türkiye’nin okuma becerileri performansında anlamlı bir değişim görülmemiştir.” ifadesi yer aldı.

PISA 2022’de okuma becerileri alanında OECD ortalaması 476, tüm ülkeler ortalaması 435, Türkiye ortalaması ise 456 puan oldu. Türkiye elde ettiği bu puanla tüm ülkelere ait ortalamanın üstünde yer aldı.

Okuma becerilerinde, 2022 sonuçlarına göre Türkiye ile OECD ülkeleri arasında 2015 yılındaki 62 puanlık fark 20 puana düşerken, tüm ülkeler arasındaki 32 puanlık fark kapanarak 21 puan öne geçildi.