Avrupalı liderler Moldova’da toplandı

Avrupa’dan 50’ye yakın lider, Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) ikinci toplantısı için Moldova’da bir araya geldi.

Başkent Kişinev’e yaklaşık 40 kilometre mesafedeki tarihi Mimi Kalesi’ndeki AST Zirvesi’ne Rusya ve Belarus dışında Avrupa kıtasında bulunan 47 ülke ve Avrupa Birliği (AB) kurumlarının liderleri davet edildi.

AST Zirvesi’ne Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de geldi. Daha önce katılımı resmen duyurulmayan Ukrayna liderini, komşu ve ev sahibi ülke Moldova’nın Cumhurbaşkanı Maia Sandu karşıladı.

Rusya’nın Ukrayna’ya Şubat 2022’de başlayan saldırısından sonra Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un önerisiyle hayata geçirilen AST’nin ilk toplantısı, geçen yılın ikinci yarısında AB dönem başkanlığını yürüten Çekya’nın başkenti Prag’da 6 Ekim 2022’de yapılmıştı. O zirvede ikinci toplantının Moldova’da yapılması kararlaştırıldı.

Rusya’ya “kuvvetli mesaj”

AST’nin ikinci toplantısının 2,6 milyon nüfuslu Moldova yapılması, AB ve Batılı ülkelerden Moskova’ya verilen “kuvvetli bir birliktelik mesajı” olarak değerlendiriliyor.

Ukrayna’dan sonra Rusya’nın sıradaki hedefinin Moldova olacağı yorumlarını hatırlatan AB yetkilileri, Avrupa’nın AB yanlısı Moldova hükümetinin arkasında durduğunu göstermek istediğini vurguluyor.

Moldova, AB sürecini hızlandırmak istiyor

AB, geçen yıl, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başlamasından yaklaşık 3 ay sonra Ukrayna ve Moldova’ya aynı anda “aday ülke” statüsü verdi. Zirve sırasında da AB’nin Moldova’ya güçlü desteğini vurgulaması bekleniyor.

Zirveden bir gün önce Moldova’ya gelen ve AB’nin bu ülkedeki ortaklık misyonunun açılışını yapan AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 50’ye yakın devlet ve hükümet başkanının Kişinev’e gelmesinin Kremlin’e yönelik “çok güçlü bir mesaj” olduğunu vurguladı.

Von der Leyen, “Moldova, Avrupa’nın kalbindedir. Moldova, Avrupa’dır.” dedi.

Zirve sırasında Moldova hükümeti de AB üyelik sürecinin hızlandırılması, normalde uzun yıllar alacak üyeliğin bir an önce verilmesi için başta Almanya ve Fransa olmak üzere üye ülkelerin ve AB yönetiminin liderlerini iknaya çalışacak.

Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu, toplantı öncesinde, ikili görüşmelerinde ülkesinin AB üyeliğini gündeme getireceğini, 2030’a kadar üye olmak istediklerini açıkladı.

Azerbaycan-Ermenistan ve Kosova da gündemde

AST, liderlerin fikir alışverişi yapmaları, çözüm bekleyen konuları değerlendirmeleri beklenen bir platform olarak düşünülüyor.

Liderler, bu çerçevede Moldova’daki zirvede, çok sayıda ikili ve çoklu görüşme yapacak. Bunlardan biri de Azerbaycan ile Ermenistan arasında barışa varılması amacıyla yürütülen çabalar kapsamında gerçekleşecek.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in girişimiyle yürüttükleri müzakerelere Moldova’da devam edecek.

Üç liderin görüşmesine bu kez Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da katılacak.

Zirve sırasında son günlerde gerginliğin yeniden yükseldiği Kosova’daki durum da gündemde. Kosova Başbakanı Albin Kurti ile Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, AST toplantısına katılan liderler arasında yer alıyor. İki liderin katılımı, konuyu görüşmek için liderler açısından fırsat olarak görülüyor.

Ayrıca zirve sırasında liderler arasında yuvarlak masa toplantıları yapılacak. Liderlerin 4 grup halinde katılacağı toplantılar, güvenlik, enerji ve ulaştırma ana başlıklarında düzenlendi.

NATO uçakları Moldova semalarında

Zirve nedeniyle Kişinev’de geniş güvenlik önlemleri de alındı. Hava sahası uçuşa kapatılırken, AWACS olarak bilinen NATO’ya bağlı havadan erken ihbar uçakları, güvenliğe katkı sağlamak üzere müttefik hava sahasında görev yapıyor.

Ayrıca güvenlik güçleri, şehrin ana caddelerini tutarken, bazı yollar trafiğe kapatıldı. Gazeteciler, şehrin 40 kilometre dışındaki zirvenin yapıldığı Mimi Kalesi’nin bulunduğu Bulboaca bölgesine trenlerle taşındı. Güvenlik nedeniyle bölgeye alternatif ulaşım imkanı sağlanmadı. Yaklaşık 50 ülkeden gelen gazeteciler, 1 saat süren tren yolculuğunun ardından bölgeye ulaştı.

Osmani ile görüşme

Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) ikinci toplantısı için Moldova’da bulunan Osmani, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell bir araya geldi.

Kosova Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada, görüşmede Kosova ve bölgedeki son siyasi ve güvenlik gelişmelerin ele alındığı ifade edildi. Açıklamada, “Cumhurbaşkanı Osmani, ülkenin içinden geçmekte olduğu süreçlerde uluslararası ortaklarla koordinasyonu sürdürme kararlılığını yineledi. Cumhurbaşkanı, Kosova’nın ülkenin kuzeyinde asayiş tesis etme çabalarına, (Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar) Vucic tarafından desteklenen ve Kosova polisi ve NATO‘nun Kosova Barış Gücü (KFOR) askerlerine saldıran, gazeteci ve vatandaşlara saldırmaya devam eden suç çetelerine dönüşen yasa dışı Sırp yapıları tarafından meydan okunduğunu vurguladı.” ifadelerine yer verildi.

Bu tür eylemlerin Kosova’yı ve bölgeyi istikrarsızlaştırmayı amaçladığını belirten Osmani’nin, bölgede barış ve istikrarı tehlikeye atan eğilimlere karşı AB ülkelerinin benzersiz bir karşı duruş sergilemesi gerektiğini dile getirdiği aktarıldı.

Osmani’nin görüşmede, Kosova ile Sırbistan arasında Brüksel ve Ohri’de varılan anlaşmaların bir bütün olarak uygulanması konusundaki ilkeli tutumunu yeniden teyit ettiği belirtildi.

30 KFOR askeri yaralanmıştı

Kosova’nın kuzeyinde Sırpların yoğun olduğu Zveçan, Zubin Potok ve Leposaviç belediyelerinde 23 Nisan’da yapılan yerel seçimleri kazanan Arnavut belediye başkanlarının göreve başlaması, 26 Mayıs’ta Kosovalı Sırplar tarafından protesto edilmişti.

Bölgede protestoların sürmesi üzerine Kosova polisi ve KFOR, belediye binalarını tel örgülerle çevirmiş ve bölgedeki personel sayısını artırmıştı.

Arnavut belediye başkanlarını korumak için bölgeye gönderilen Kosova polisi ile Kosovalı Sırplar arasında arbede yaşanmış, 29 Mayıs’ta da belediye binalarını koruyan KFOR askerleriyle Kosovalı Sırpların karşı karşıya gelmesi sonucu 30 KFOR askeri yaralanmıştı.

Sırbistan da ordusunu Kosova sınırına yerleştirme kararı almıştı. Sırbistan, 2008’de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı kendi toprağı olarak görüyor.

AB, Kosova’da yerel seçimlerin yenilenmesini talep etti

Avrupa Birliği (AB), gerginliğin arttığı Kosova’da yerel seçimlerin yenilenmesini, önceki seçimi boykot eden Kosovalı Sırpların da katılımının sağlanmasını istedi.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi’nin yapıldığı Moldova’da, Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile ayrı ayrı görüştü.

Bu görüşmelerin ardından Borrell ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Kosovalı ve Sırp liderlerle bir araya geldi.

Borrell, temaslar hakkında sosyal medyada yaptığı açıklamada, Kosova’nın kuzeyindeki “tehlikeli” durumu ele aldıklarını belirterek AB’nin Kosova’dan taleplerini şöyle aktardı:

“Üç açık talebimiz var. Yerel seçimlerin hemen yenilenmesi, Kosovalı Sırpların katılımının sağlanması ve AB kolaylaştırıcılığındaki diyalog kapsamında Sırp Çoğunluklu Belediyeler Birliğinin kurulması için çalışmaların başlaması.”

Borrell, “Bunların olmaması, ilişkilerimizde ciddi sonuçlar doğuracaktır.” ifadesini kullandı.