Sudan’da çatışan taraflar ABD’nin teklifini kabul etti

In Güncel, Öne çıkanlar
19 Nisan 2023
iktibas-

Hızlı Destek Kuvvetlerinin (HDK) komutanı Muhammed Hamdan Dagalu, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’in 24 saatlik ateşkes önerisini kabul ettiklerini açıklarken, Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan da CNN’e yaptığı açıklamada ateşkese uyacaklarını bildirdi. Dün gün boyu yaşanan gelişmeler ve açıklamalar şöyleydi…

ABD 24 saatlik ateşkes teklif etti

ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Blinken dün, Sudan Silahlı Kuvvetleri Komutanı General Abdulfettah el-Burhan ve Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı General Muhammed Hamdan Dagalu ile ayrı ayrı görüştü.

Açıklamada, “Bakan Blinken savaş nedeniyle etkilenenler için insani yardımın ulaştırılmasına, Sudanlı ailelerin yeniden bir araya getirilmesine ve uluslararası toplumun Hartum’daki varlığının güvence altına alınmasına izin vermek için ateşkesin sağlanmasının aciliyetini vurguladı.” ifadesine yer verildi.

Açıklamada, Blinken’in iki generalin sivil, diplomatik personel ve insani yardım çalışanlarının güvenliğini ve refahını sağlama sorumluluğunun altını çizdiği kaydedildi.

HDK: Kabul ediyoruz

Hızlı Destek Kuvvetlerinin (HDK) komutanı Muhammed Hamdan Dagalu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile yapılan görüşmenin ve diğer dost ülkelerin benzer şekilde geçici ateşkes çağrısı yapmasının ardından, HDK, sivillerin güvenli geçişi ve yaralıların tahliyesini sağlamak için 24 saatlik ateşkesi onayladığını yeniden teyit ediyor.” ifadesini kullandı.

Sudan Silahlı Kuvvetlerinin ateşkes çağrısına uymadığını iddia eden Dagalu, “Ordu, yoğun nüfuslu bölgeleri havadan bombaladı ve sivillerin hayatını tehlikeye attı. Bu eylemler, uluslararası ve insani hukukun temelleri ve ilkelerinin açık bir ihlalidir. ” değerlendirmesini yaptı.

Ordu: İsyancıların ateşkes ilanı alacağı ezici yenilgiyi örtmeyi amaçlıyor

Ordudan yapılan açıklamada ise “Arabulucular ve uluslararası toplumla bir ateşkes konusunda herhangi bir koordinasyondan haberdar değiliz. İsyancıların 24 saatlik ateşkes ilan etmesi, saatler içerisinde alacağı ezici yenilgiyi örtmeyi amaçlıyor.” ifadesi kullanıldı.

Sudan ordusu 24 saatlik ateşkes çağrısına uyacağını açıkladı

Sudan ordusu, uluslararası taraflarca önerilen 24 saatlik ateşkes çağrısına saat 18.00’den itibaren uyacaklarını açıkladı.

Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, CNN’e yaptığı açıklamada, uluslararası toplumdan gelen çağrılara yanıt olarak yerel saatle 18.00’den itibaren 24 saat ateşkese uyacaklarını belirtti.

Sudan’da 24 saatlik geçici ateşkes başladı

Sudan’da insani yardımların ulaştırılması, sivil ve yaralıların tahliyesi gerekçesiyle ilan edilen 24 saatlik geçici ateşkes Sudan saatiyle 18.00 itibarıyla yürürlüğe girdi.

Ateşkesin ilk dakikalarında başkent Hartum’da ufak çaplı çatışma sesleri gelse de genel olarak sükunetin hakim olduğu görülüyor.

Sudan’da ordu ile HDK arasında çatışma 5. gününde

Sudan’ın başkenti Hartum’da ve çeşitli şehirlerde, 15 Nisan sabahı Sudan ordusu ile paramiliter HDK arasında silahlı çatışmalar başlamıştı.

Ordu ile HDK arasında “HDK’nin tamamen orduya katılmasını” öngören askeri güvenlik reformu konusunda son birkaç aydır yaşanan anlaşmazlık, sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

Sudan Dışişleri Bakanlığı, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’ın, orduyla çatışan HDK’nin feshedilmesi ve devlete karşı isyancı güç ilan edilmesi kararı aldığını ve bu esasa göre davranılacağını bildirmişti.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Sudan Özel Temsilcisi Volker Perthes, Sudan’daki çatışmalarda can kaybının 185’e ulaştığını, 1800’den fazla sivil ve askerin yaralandığını duyurmuştu.

Doğu Afrika Topluluğu, Sudan’daki gelişmelerden “derin kaygı” duyuyor

Doğu Afrika Topluluğu (EAC), Sudan’da yaşanan çatışmalardan “derin kaygı” duyulduğunu bildirdi.

EAC’den yapılan açıklamada, Sudan’daki iç çatışmaların kıtanın diğer bölgelerini etkileyebileceğine işaret edildi.

Açıklamada, “EAC, komşu ülkemizde devam eden çatışmalardan derin kaygı duyuyor ve taraflar arasında düşmanlıkların son bulması, can ve mal kaybının önlenmesi için acil ateşkes çağrısı yapıyor.” ifadesi kullanıldı.

Bölgesel ve küresel olarak çözüm mekanizmalarının devreye girmesinin önemine işaret edilen açıklamada, kalıcı barış için tüm diplomatik çözümlerin denenmesi gerektiği vurgulandı.

Açıklamada, çatışmalardan en fazla kadın ve çocukların etkilendiği kaydedildi.

Afrika Birliği (AfB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesinin (IGAD) de aralarında bulunduğu birçok kurum, Sudan için acil ateşkes çağrısı yapmıştı.

DSÖ, can kaybının 270’e yükseldiğini açıkladı

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Sudan’da devam eden çatışmalar nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısının 270’e yükseldiğini bildirdi.

Ghebreyesus, DSÖ’nün küresel sağlık sorunları gündemiyle gerçekleşen basın toplantısında, değerlendirmelerde bulundu.

Sudan’da yaşanan silahlı çatışmalar nedeniyle durumun endişe verici boyutta olduğuna işaret eden Ghebreyesus, “Sudan Sağlık Bakanlığı Acil Durum Operasyonları Merkezi, çatışmalarda 270 kişinin öldüğünü ve 2 bin 600’den fazla kişinin yaralandığını bildirdi. Trajik bir şekilde BM Dünya Gıda Programı’nın (WFP) 3 çalışanı da öldürüldü.” ifadelerini kullandı.

Ghebreyesus, Sudan’da yaşanan tüm can kayıplarını kınadığını belirterek, Sudan halkı ile dayanışma içerisinde olduklarını söyledi.

En şiddetli çatışmaların Hartum’da yaşandığını aktaran Ghebreyesus, “Güvensiz ortam nedeniyle faaliyetler kısıtlandı. Bu durum sağlık çalışanlarının ve ambulansların sağlık tesislerine ulaşmasını zorlaştırıyor ve daha fazla hayatı riske atıyor.” diye konuştu.

Ghebreyesus, DSÖ’nün Sudan’da çatışmalar artmadan önce sağlık tesislerine dağıttığı malzemelerin artık tükendiğini vurgulayarak, Hartum’da yaralı sivillerin bulunduğu hastanelerin, personel ve tıbbi malzeme sıkıntısı yaşadığını kaydetti.

IFRC: Hartum’a yardım ulaştırmak neredeyse imkansız

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC), çatışmalardan ötürü Sudan’ın başkenti Hartum ve çevresine yardım ulaştırmanın neredeyse imkansız olduğunu bildirdi.

IFRC Sudan Delegasyonu Başkanı Farid Aiywari, çevrim içi basın brifinginde, çatışmadan etkilenenlere insani yardım ulaştırılabilmesi için taraflara destek çağrısı yaptı.

Çatışmaların sürmesi halinde Sudan sağlık sisteminin çökebileceği uyarısında bulunan Aiywari, Hartum ve çevresine insani yardım ulaştırmanın imkansız olduğunu dile getirdi.

Şehirde gıda, su ve elektrik sorunu yaşandığını aktaran Aiywari, çok sayıda kişinin tahliye için kendilerinden destek istediğini belirtti.

Uluslararası Af Örgütü sivillerin korunması çağrısı yaptı

Uluslararası Af Örgütü, Sudan’da çatışmanın taraflarına sivilleri koruma çağrısında bulunurken uluslararası örgütlerden de Sudan’a bu konuda çağrılar yapılması gerektiğini açıkladı.

Londra merkezli Uluslararası Af Örgütü Doğu ve Güney Afrika Bölgesel Direktörü Tigere Chagutah, yaptığı açıklamada, Sudan’daki çatışmanın taraflarına sivillerin korunması çağrısında bulundu.

Yoğun yerleşim alanlarında iki tank, top ve savaş uçağı gibi askeri araçların kullanılmasının sivil ölümleri ve yapıların yıkılmasına yol açtığını kaydeden Chagutah, “Siviller çatışmanın ortasında kaldılar. Tarafların sivillerin korunması için geniş alanlarda etkili patlayıcıları kullanmayı bir an önce sonlandırması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.

Chagutah, bölgesel ve küresel ortakları tarafından Sudan’a uluslararası insan hakları hukukuna ve sivilleri koruma çağrısı yapması gerektiğini ifade ederek, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ni de acil toplantı yapmaya çağırdı.

“Taraflar, ayrım gözetmeksizin yaptıkları saldırılara bir an önce son vermeli.” diyen Chagutah, uluslararası kuruluşlar ve BM Güvenlik Konseyi’nin, tarafları öncelik olarak sivilleri korumaya çağırması gerektiğini vurguladı.

Chagutah, taraflara insani yardım kuruluşlarına bir an önce sivillere ihtiyacı olan desteği vermesi için önlerindeki engelleri kaldırmaya da davet etti.

BM Yüksek Komiseri taraflara “masaya dönün” çağrısı yaptı

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Sudan’daki çatışmaların derhal durdurulması ve Sudan ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetlerine (HDK) müzakere masasına dönmeleri için çağrıda bulundu.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Sudan halkının çok fazla acıya katlandığını, yaşanan bu çatışmaların yalnızca kişisel çıkarlardan doğduğunu belirtti.

“Çatışmanın sorumluları, sivil halkın sadece barışçıl bir yaşam istediğini anlamıyor mu?” ifadelerini kullanan Türk, çatışmaların genel olarak başkent Hartum’un yoğun nüfuslu bölgeleri ve başka şehirlerdeki yerleşim bölgelerinde yaşandığına değindi.

Türk, geniş alanda etkili olabilen silahların kullanımı da dahil, hava saldırıları ile top atışlarının sivilleri ölüm ve yaralanma riskiyle karşı karşıya bıraktığını kaydetti.

Çatışmaların sürdüğü 4 gün içerisinde 185 kişinin yaşamını yitirdiğini ve 1800 kişinin yaralandığını anımsatan Türk, Sudan’daki çatışmaların ve düşmanlıkların derhal durdurulması ve Sudan ordusu ile paramiliter HDK’nın müzakere masasına dönmeleri için çağrıda bulundu.

Türk, “Sudan’da binlerce sivil evlerinde mahsur kaldı. Çatışmalardan korunmak için evlerinde kalanlar, elektrik olmadan yaşıyor, yiyecek, içme suyu ve ilaçların bitmesinden endişe ediyor.” ifadelerini kullandı.

Çatışmanın taraflarına, sivillerin yanı sıra okullar ve hastaneler gibi sivil altyapıların korunmasını sağlamak için uluslararası hukuktan doğan yükümlülüklerinin hatırlatılması gerektiğini vurgulayan Türk, bu yükümlülüklere saygı gösterilmesinin öneminin altını çizdi.

Türk, Sudan ile ilgili tecavüz girişimi raporları karşısında ise dehşete düştüğünü kaydetti.

Raporda diğer ihlallerin de yer aldığına değinen Türk, BM Dünya Gıda Programı’ndan 3 personelin öldürülmesi de dahil, sivillerin öldürülmesine ilişkin hızlı, kapsamlı ve bağımsız soruşturmalar yürütülmesi çağrısında bulundu.

Türk, “Yalnızca birkaç hafta önce Sudan, sivil yönetimi yeniden tesis edecek bir anlaşma için doğru yolda ilerliyor gibi görünüyordu. Ülkede sağduyu galip gelmeli ve tüm taraflar gerilimi azaltmak için harekete geçmeli. Sudan halkının ortak çıkarları her şeyden önce gelmeli.” değerlendirmesinde bulundu.

ABD Dışişleri Bakanı, ABD diplomatik konvoyuna ateş açıldığını bildirdi

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Sudan’da önceki gün Amerikan diplomatik konvoyuna ateş açıldığını, herhangi bir yaralanma olmadığını bildirdi. AB Temsilcisi de saldırıya uğramış ve o da yara almamıştı.

BBC’de yer alan habere göre, G7 Dışişleri Bakanları toplantısı için Japonya’da bulunan Blinken, Sudan’ın başkenti Hartum’da yaşanan olayda ölen ya da yaralanan olmadığını ancak saldırının kabul edilemeyeceğinin taraflara bildirildiğini ifade etti.

“Bu eylem pervasızcaydı, sorumsuzcaydı” diyen Blinken, saldırıda konvoydakilerin güvenliklerinin tehlikeye atıldığını söyledi.

Olaya dair soruşturmanın sürdüğünü kaydeden Blinken, ilk bulguların HDK birliklerinin olaya karıştığını gösterdiğini aktardı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby de devam eden güvenlik endişelerine ve Hartum havaalanının kapatılmasına rağmen, şu aşamada Sudan’daki ABD personelini tahliye etme planlarının olmadığını belirtti.

Avrupa Birliği’nin (AB) Hartum’daki İrlandalı Büyükelçisi Aidan O’Hara konutunda saldırıya uğramış ancak ciddi yara almadan kurtulmuştu.

Sudan Dışişleri Bakanlığı, uluslararası topluma “HDK isyanı”nı kınama çağrısı yaptı

Sudan Dışişleri Bakanlığı, uluslararası toplumu orduyla çatışan Hızlı Destek Kuvvetlerinin (HDK) silahlı kuvvetlere karşı “isyanını” kınamaya çağırdı.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “Dışişleri Bakanlığı, Hızlı Destek Kuvvetlerinin (HDK), Sudan Silahlı Kuvvetlerine karşı başlattığı isyanı kınamak için Birleşmiş Milletler, Afrika Birliği ve diğer tüm bölgesel örgütler tarafından temsil edilen uluslararası topluma çağrıda bulunmaktadır. Sudan Silahlı Kuvvetleri, Sudan Cumhuriyeti’nde, ülkede istikrar, barış ve güvenliğin korunmasından ve sürdürülmesinden sorumlu resmi ve meşru tek kurumdur.” ifadesini kullanıldı.

BM‘ye “isyancı güçleri” kınama çağrısı yapılan açıklamada, “Bu güçler, yerleşim yerlerinde konuşlandırılıyor, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere sivilleri tehlikeye atan çatışmaları sürdürüyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Türkiye “uzlaşı” çağrısı yaptı

Türk Dışişleri Bakanlığı, Sudan’da kardeş kanının daha fazla akmaması ve sivillerin zarar görmemesi için ordu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetlerini (HDK) sükunete davet etti, diyalog ve uzlaşı çağrısında bulundu.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Sudan’da ordu ile paramiliter güç HDK arasında 15 Nisan’dan bu yana devam eden şiddetli çatışmaların kaygıyla takip edildiği belirtildi.

Diyalog ve uzlaşı çağrısı yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

“Mukaddes Ramazan Bayramı’na yaklaştığımız bu günlerde, kardeş kanının daha fazla akmaması ve sivillerin zarar görmemesi için her iki tarafı da sükunete davet ediyoruz. Mevcut sorunların kalıcı şekilde çözüme ulaştırılmasının yegane yolunun diyalog ve uzlaşıdan geçtiğine inanıyoruz. Çatışmalardan etkilenen sivillere yardım elinin uzatılmasını teminen acilen insani ateşkes ilan edilmesinin ve ateşkese uyulmasının öneminin altını çiziyoruz. Bu hususta Türkiye olarak her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu vurguluyoruz.”

Sudan’daki Türk vatandaşlarının durumunun yakından takip edildiği vurgulanan açıklamada, ülkedeki mevcut güvenlik koşullarının seyahat etmeye uygun olmadığı, bu nedenle vatandaşların bu aşamada kapalı mekanlarda kalmayı sürdürmelerinin büyük önem taşıdığı kaydedildi.

Açıklamada, uygun güvenlik ve lojistik koşullar oluştuğu takdirde arzu eden Türk vatandaşlarının Sudan’dan ayrılmalarını teminen gerekli yönlendirmenin yapılacağı bildirildi.

Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliğinin ve Konsolosluk Çağrı Merkezinin vatandaşlarla yakın temas halinde olduğu aktarılan açıklamada, çağrı merkezinin Türk vatandaşlarına telefonla ulaşarak gerekli bilgilendirmeyi yapacağı bilgisi paylaşıldı.

Açıklamada, Sudan’daki Türk vatandaşlarının Bakanlık ve Büyükelçiliğin duyuruları ile sosyal medya hesaplarını yakından takip etmeleri, henüz Büyükelçiliğe kayıt yaptırmamış vatandaşların “+249 90 094 27 38”, “+249 91 273 41 02”, “+249 90 028 54 58” numaraları ile Hartum Büyükelçiliğini ya da “+90 312 292 29 29” numarasından Konsolosluk Çağrı Merkezini arayarak bilgilerini talepleriyle iletmesinin yararlı olacağı ifade edildi.

Tebbun-Erdoğan görüşmesi

Öte yandan Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki bir telefon görüşmesinde Sudan’daki gelişmeler ele alındı.

Cezayir Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Cumhurbaşkanı Tebbun ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasında bir telefon görüşmesi gerçekleşti.

Açıklamada, “İki cumhurbaşkanı, kardeş ülke Sudan’daki tehlikeli ve üzücü gelişmeleri görüştü. Görüşmede, durumun siyasi olarak kontrol altına alınması ve bu mübarek Ramazan ayında kardeşler arasındaki çatışmanın durdurulması için bir çözüm bulmanın yolları ele alındı ve diyalogun önemi vurgulandı.” denildi.

Tebbun ile Erdoğan’ın iki ülke ilişkilerini ve bu ilişkileri geliştirmenin yollarını da görüştüğü belirtilen açıklamada, liderlerin Ramazan Bayramı münasebetiyle tebrikleştiği kaydedildi.

Cezayir devleti, Arap Birliği Dönem Başkanlığı sıfatıyla Sudan’da ordu ile milis güç Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında başlayan çatışmalara son verme ve anlaşmazlıkları diyalogla çözme çağrısında bulunmuştu.

Sudan, Aralık 2018’de başlayan rejim karşıtı protestolardan sonra girdiği karmaşık süreçte; darbe, darbe girişimi ve iç savaş tehdidi gibi kilit olaylar yaşadı. ( Yasin Demirci – Anadolu Ajansı )