Ahmet İdem Akay, Bangsamoro barış sürecindeki son gelişmelere ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Oluşturulduğu 2014’ten bu yana Türkiye’nin başkanlık ettiği IDB’nin, yaklaşık 40 bin Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) savaşçısının silahsızlandırılması ve onların 7 bin kadar silahının teslim edilmesi sürecini yürüttüğünü aktaran Akay, Filipinler hükümeti ile MİKC arasında varılan mutabakatta silahsızlanma sürecinin 4 aşamalı olarak planladığını söyledi.

Ahmet İdem Akay, silahsızlanma sürecine ilişkin ilk aşamanın 2015’te, ikinci aşamanın Eylül 2019’da başladığını dile getirerek, şöyle devam etti: “İkinci aşamada 12 bin savaşçı (silahsızlandırılmış) ve 2 bin 100 silah teslim edilmiş. Üçüncü aşama da Kasım 2021’de başladı ve halen devam etmekte. (Bu yılın) haziran-temmuz ayına kadar üçüncü aşamanın sonlandırılması hedeflenmekte. Üçüncü aşamada da 14 bin savaşçıyla 2 bin 450 silahın teslim edilmesi planlandı. Üçüncü aşamanın bitmesiyle 26 bin savaşçının silah bırakma süreci ve yaklaşık 4 bin 500 silahın teslim edilmesi süreci tamamlanmış olacak. Daha sonra son aşama olan dördüncü aşamaya geçilecek ama şu anda tarih belli değil öncelikle üçüncü aşamanın bu yılın ortalarına kadar bitmesi planlanıyor.”

Üçüncü aşamanın Kasım 2021 yerine daha önce başlamasının planladığına ancak Kovid-19 salgını nedeniyle geç başlandığına işaret eden Akay, Filipinler’de 9 Mayıs’ta yapılacak seçimin ardından yeni yönetimin göreve geleceği 1 Temmuz’a kadar bu aşamanın tamamlanmasını hedeflediklerini vurguladı.

“Sürecin tamamlanması Filipinler’in refahı için önemli”

Akay, Bangsamoro’daki barış sürecinde bir hayli yol katedildiğini ve Filipinler’de yapılacak seçimlerin söz konusu sürece olumsuz bir etkisinin olmayacağını düşündüğünü belirterek, “Bu sürecin er geç tamamlanacağına inanıyorum. Filipinler’de kim yönetime gelirse gelsin, bu sürecin tamamlanmasının ülkenin lehine olacağının bilincinde. Dolayısıyla ben şahsen yönetim değişikliği sonucunda olumsuz etkileneceğini sanmıyorum. Çünkü bu sürecin tamamlanması sadece Mindanao ya da Bangsamoro Özerk Bölgesi için değil tüm Filipinler’in refahı için önemli.” diye konuştu.

Manila yönetimiyle MİCK arasındaki müzakerelerin doğal olarak yavaş işlediğine dikkati çeken Akay, ancak her iki tarafın da sürecin tamamlanmasının lehine olacağının farkında olduğuna işaret etti.

Akay, Bangsamoro’daki barış sürecine ilişkin “Şahsen bu sürecin başarıyla sonuçlanacağına inanıyorum. Burada önemli olan husus, sürecin ne zaman tamamlanacağı. Bunu kestirmek zor. Barış süreci, 2014’ten bu yana devam ediyor ve (sürecin tamamlanması için) belli bir tarih verebilmek mümkün değil. Ne şahsen ben ne de Bangsamoro yönetimi kesin bir tarih veremez ama bu süreç tamamlandığında bölgenin refahına, kalkınmasına çok olumlu etki edecektir.” ifadesini kullandı.

Bangsamoro Geçiş Hükümetinin görev süresinin 2025’e kadar uzatılmasına ilişkin değerlendirmede bulunan Akay, şunları kaydetti: “Bölgenin, bölge insanlarının ve MİKC savaşçılarının normal hayata dönmesi ve sürecin pürüzsüz bir şekilde ilerlemesi için Bangsamoro Geçiş Hükümetinin yönetime devam etmesi, süresinin 3 yıl uzatılması bölge halkı ve yönetimi için önemli bir konu. Çünkü özellikle hukuki altyapılar salgın nedeniyle tam yerine getirilememişti ve bölge yönetiminin yönetim anlamında tecrübe, deneyim eksikliği var. Çünkü yıllarca savaşmış insanlar dolayısıyla Bangsamoro Geçiş Hükümetinin 3 yıllık uzatılması çok önemliydi. Bu, lehlerine bir avantaj oldu. Böylece barış sürecinin ilerlemesini kolaylaştırmış oldu.”

Akay, IDB’nin bağımsız bir organ olduğunu, hem Filipinler yönetiminin hem de MİKC için çalıştığını vurgulayarak, 40 bin savaşçının silah bırakması ve 7 bin silahın teslim edilmesinin tamamlandığında IDB’nin görevinin sona ereceğinin altını çizdi.

Kurulduğu 2014’ten bu yana IDB’nin başkanlığını Türkiye’nin yürüttüğüne işaret eden Akay, “Başından beri Türkiye hem devlet olarak hem de sivil toplum kuruluşlarıyla Bangsamoro Özerk Bölgesi’nde aktif olarak katılım sağlıyor, yardımcı olmaya çalışıyor.” dedi.

Müslüman Mindanao’da Bangsamoro Özerk Bölgesi

Ülkenin güneyindeki Mindanao’da bağımsızlık mücadelesi veren MİKC ile Filipinler ordusu arasında yaklaşık 60 yıl süren savaşın ardından 2012’de ateşkes imzalanmıştı.

Barış anlaşması sürecinin ardından Mindanao’da Ocak 2019’da yapılan halk oylamasıyla “Bangsamoro Organik Yasası” kabul edilmiş ve bölgede “Bangsamoro Geçiş Hükümeti” resmen kurulmuştu.

Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte tarafından Bangsamoro Geçiş Hükümeti’nin başına getirilen Hacı Murat İbrahim, 26 Şubat 2019’da yönetimi federal hükümetin bölge valisinden devralmıştı.

Bangsamoro, çoğunluğu Müslüman ve Moro etnik grubundan oluşan yaklaşık 5 milyon insanın yaşadığı bir bölge.