Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu da dahil olmak üzere kurumlar için üst düzey uluslararası ekonomi yetkilileri tarafından bu ayın başlarında yazılan gizli, iki sayfalık özet, ülkenin aşırı para kıtlığının Taliban’ın Kabil yönetimini ele geçirmesinden önce başladığını bildirdi.

Raporda, merkezi finans kurumunun eski yönetiminin, Taliban’ın yönetime gelişinden önceki aylarda felaketle başa çıkma yöntemi eleştiriliyor. Alışılmışın dışında yüksek miktarlarda ABD Doları satışı ve Kabil’den taşra şubelerine nakit transferi yapıldığı belirtilen raporda, “Sorunun en büyük kaynağı, Taliban devralmadan önce merkez bankasındaki kötü yönetimdir” denildi.

Merkezi finans kurumunun denetim komitesi başkanı ve Taliban’ın devralmasından önce finans kurumunun denetlenmesine yardımcı olan Şah Mehrabi, merkezi finans kurumunun yerel Afgan forex’inde bir kaçışı önlemeye çalıştığını söyleyerek eylemlerini savundu. Ülkede bunun sonucu olarak un gibi temel gıda maddelerinin fiyatları hızla yükselirken, işler azaldı ve kış yaklaştıkça on milyonlarca insan açlıkla karşı karşıya kaldı.

“9 Milyar Dolar kurudu”

Afganistan’ın kabaca 9 milyar dolarlık açık döviz rezervleri, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesi nedeniyle hızla donduruldu.

Rapora göre, merkezi finans kurumu, 1 Haziran ile 15 Ağustos arasında, “çarpıcı derecede aşırı” olduğunu belirttiği yurt dışı döviz satıcılarına 1,5 milyar doları açık artırmayla sattı: “15 Ağustos’a kadar Merkez Bankası’nın ticari bankalara 700 milyon dolar ve 50 milyar Afgani (569 milyon dolar) borcu vardı.” Bunun, ‘kasanın boşaltılmasında’ önemli bir faktör olduğu da kaydedildi.

Afgan merkezi finans kurumu yetkilisi Mehrabi, neredeyse 1,5 milyar dolarlık ihaleler başlatılmış olsa da, satın alınan kesin miktarın 714 milyon dolar olduğunu söyledi.

Para kayıp mı?

Raporda ayrıca, merkez bankasının rezervlerinin bir kısmını eyalet şubelerine kaydırma kararının, 2020’nin sonlarından itibaren Taliban’ın ilerlediği bir dönemde bankayı riske attığı eleştirisi yapıldı.

Raporda, “2019’daki 12.9 milyon dolara kıyasla 2020’nin sonunda bu şubelerde yaklaşık 202 milyon dolar tutulduğunu ve iller isyancıların eline geçmeye başladığından nakit taşınmadığı” belirtildi.

Ayrıca, ne kadar olduğu belirtilmeden, “İl şubelerinin bazılarından” bir miktar paranın kaybolduğu (çalındığı) bildirildi. Mehrabi, merkezi finans kurumunun üç şubesinden “çalınan” parayı araştırdığını belirtti.

Eski merkez bankası başkanı Ahmady: Para çalınmadı

Kabil’in düşmesinden bir gün sonra ülkeyi terk eden eski merkez bankası başkanı Ajmal Ahmady, Reuters’in kendisinin ve bankanın eylemleri hakkında yorum yapılmasını isteyen e-postalara ve diğer mesajlara yanıt vermedi.

Son haftalarda Twitter’dan açıklamalar yapan Ahmedy, durumu yönetmek için elinden geleni yaptığını söyledi ve herhangi bir nakit açığını yurtdışındaki merkez bankası varlıklarının dondurulmasına bağladı.

Merkez bankasının Kabil’in düşüşünden önce ekonomiyi iyi yönettiğini savunan Ahmedy, herhangi bir rezerv hesabından para çalınmadığını kaydetti.

(euronews)