Şimdiye kadar madencilik nedeniyle yüzlerce futbol sahası büyüklüğünde ormanların yok edildiği ve nehirlerin cıvayla kirletildiği Amazonlar’da yerliler de hayatlarından endişe ediyor. Yerli kabile liderleri, “garimpeiros” olarak bilinen yasa dışı altın madencilerinin otomatik silahlarla gelip önlerine çıkan herkesi vurduğunu ve hükümetin kendilerini korumak için hiçbir şey yapmadığını açıkladı. Yağmur ormanlarının Dalai Lama’sı lakaplı lider Kopenawa, “Parası olan beyaz adamlar daha fazlasını ister. Daha fazlasını yok etmek isterler. Bu onların gelenekleri, sınırları yok” dedi.

11 Mayıs günü öğle saatlerinde yerli bir lider olan Dario Kopenawa, Brezilya’nın Amazon bölgesindeki uzak bir köyden umutsuz bir telefon aldı. Palimiú’nun doğusundaki köyün  yaklaşık bin kişilik bir nüfusu var ve Uraricoera adlı bir nehrin kıyısında büyük ortak evlerde yaşıyorlar. Oraya ancak uçakla veya uzun bir tekne yolculuğundan sonra ulaşılabiliyor.

“AYRIM GÖZETMEKSİZİN HERKESE ATEŞ EDİYORLAR”

Yanomami kabilesinden olan Kopenawa, yağmur ormanlarındaki toplulukların yardım çağrılarını duymaya alışıktı ama bu farklıydı. Telefondaki ses, “Bize saldırdılar. Neredeyse bizi öldürüyorlardı” dedi. “Kopenawa’ya, bunların, bazıları otomatik silahlar taşıyan yedi motorbotla gelen ve ayrım gözetmeksizin ateş etmeye başlayan “garimpeiros” ya da yasa dışı altın madencileri oldukları söylendi.

Ağaçların arkasına saklanan Yanomamiler ise pompalı tüfek ve yay kullanarak karşılık verdi. Kopenawa, yerli bir adamın kafasına kurşun isabet ettiğini ve dört madencinin yaralandığını öğrendi. Saldırganlar yarım saat sonra ayrıldı, ancak intikam almak için geri gelmekle tehdit etti.

REZERVLERDE MADENCİLİK YASAL DEĞİL

Dehşete kapılmış kadınlar, sığınmak için çocuklarıyla birlikte sık ormanlara kaçtı. Bu yolculuk esnasında  yaşları bir ve beş olan iki erkek çocuk boğuldu.

Roraima eyaletinin derinliklerinde bulunan Palimiú, Portekiz’e benzer bir yüzölçümüne ve 27 bin kişilik bir nüfusa sahip. Brezilya’nın en yoğun  yerli nüfusuna sahip bölgesinde madencilik yasa dışıdır, ancak maden arayıcıları her zaman işlerini yapmanın yollarını buldu.

FEDERAL POLİSİN UYARILARINI UMURSAMIYORLAR

Kopenawa, “Garimpeiros her yerde. Ölüm tehditleri nedeniyle yerliler bulundukları bölgelere gitmekten kaçınıyor ve bir şeyler yapılması gerektiğini söyleyerek yetkilileri uyarıyor” dedi.

Bununla birlikte, Kopenaewa’nın şikayetinden bir gün sonra, federal polis ekibi küçük bir uçakla Palimiú’ya gitti ve onlara yerel yerli sağlık konseyine başkanlık eden Junior Hekukari katıldı. Bölgeden ayrılırken, Hekukari motorları kapalı halde sürüklenen bazı tekneleri gördü ve fark edilmemeye çalıştıklarını tahmin etti. Gemilerdeki adamlar yaklaşırken köye defalarca ateş etti.

“Altın madencileri ‘Polis, polis’ diye bağırdı, ama durmadı. Hiç saygıları yoktu. Görevliler karşılık verdi ve yoğun bir silahlı çatışma çıktı. Grup beş dakika sonra ayrıldı ve kimse yaralanmadı. Hekukari olanları anlatınca Kopenawa afalladı. Polis bile saldırıya uğruyorsa, halkının hiçbirinin güvende olmadığını söyledi.

BOLSONARO DÖNEMİNDE YASA DIŞI MADENCİLİK ARTTI

Diğer taraftan, altın madencilerinin Amazon ormanlarındaki yerli rezervlere müdahaleleri, bazı bölgeleri madencilik ve tarıma açmayı planlayan aşırı sağcı Başkan Jair Bolsonaro altında yoğunlaştı. Kar amacı gütmeyen bir grup olan Instituto Socioambiental (ISA), yalnızca Yanomami bölgesinde yaklaşık 20 bin kişi yaşadığını tahmin ediyor.

Roraima federal savcısı Alisson Marugal, altın fiyatlarındaki artış ve hükümetin yerli işleri ajansı Funai’nin pandemi nedeniyle saha çalışmalarını sınırlandıran bir emriyle cesaretlendirildiklerini söyledi:

“Yasa dışı madenciler kendilerini izole etmediler veya sosyal mesafeyi korumadılar. Aslında, faaliyetlerini yoğunlaştırdılar” dedi.

BOLSONARO, ORMANLARI KALKINMANIN ÖNÜNDE BÜYÜK BİR ENGEL OLARAK GÖRÜYOR

Bununla birlikte, dünyanın en büyük yağmur ormanı olan Amazonlar, küresel ısınmayla mücadele için çok büyük bir önem taşıyor. Ancak, Başkan Bolsonaro, onları orada yaşayan insan sayısı için çok büyük ve kalkınmanın önünde bir engel olarak görüyor.

Babası bir altın madencisi olan Devlet Başkanı, özellikle 1992’de muazzam maden zenginliklerinin bulunduğu bir bölgede kurulan Yanomami topraklarının genişletilmesini eleştiriyor.

“YARDIM ÇAĞRILARIMIZ DUYULMUYOR”

Kopenawa, “Bolsonaro garimpeirosu destekliyor ve Yanomami’yi korumak için hiçbir çabası yok. Topraklarımıza saygısızlık ediliyor ve yardım çağrılarımız duyulmuyor” dedi.

BEYAZ İNSANLARIN SINIRI YOK

Diğer taraftan Kopenawa, Yanomami rezervinin oluşturulmasıyla sonuçlanan kampanyayı yöneten saygın şaman ve lider David Kopenawa’nın oğlu  Yağmur Ormanlarının Dalai Lama’sı lakaplı Kopenawai “Parası olan beyaz insanlar daha fazlasını ister. Daha fazlasını yok etmek isterler. Bu onların gelenekleri: sınırları yok” dedi.

NEHİRLER CIVAYLA KİRLENDİ

Instituto Socioambiental (ISA)’a göre, geçen yıl yasadışı madencilik Yanomami topraklarında 500 futbol sahası büyüklüğünde bir alanı harap etti ve bu yıl muhtemelen daha fazla yıkımla sonuçlanacak. Garimpeiros ayrıca nehirleri, altını çamurdan ayırmak için kullanılan ve topluluklara alkol, uyuşturucu ve en son olarak Covid-19’u getirmekle suçlanan cıva ile kirletti.

“YASA DIŞI MADENCİLİKLE UĞRAŞAN GÜÇLÜ POLİTİKACILAR VAR”

Devlete bağlı Ulusal Yerli Federasyonu’ndan (FUNAİ) geçen yıl “artık dayanamadığı” için istifa eden eski bir yetkili, “Siyasi irade olmadığı açık. Yasa dışı madencilikle uğraşan, herhangi bir eylemi sınırlayabilecek veya engelleyebilecek bazı güçlü insanlar var” dedi.

Parlamentonun tek yerli üyesi ve Roraima temsilcisi olan Joenia Wapichana ise  şu anda tarım ticaretiyle bağlantılı bir federal polis memuru tarafından yönetilen ajansta ideolojik bir değişikliğe işaret etti:

“Funai eskiden yerli halkın dostuydu. Şimdi, yerel toplulukların taleplerine karşı çıktıklarını ve hatta polisten kendilerini eleştiren yerli liderleri soruşturmasını istiyorlar” dedi.

(NTV)