Mısır ile Türkiye arasında son dönemde ılımlı açıklamalar ve jestler dikkati çekiyor. Mısır’ın isteği üzerine mayıs başında iki ülke heyetleri arasında Kahire’de müzakereler gerçekleştirildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri de telefonda görüştü.

Mısır ile Katar arasındaki ilişkileri normalleşme adımları da hızlandı. Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’yi Doha’ya davet etti.

Libya dosyasında da Mısır, gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter’i desteklemekten uzaklaşarak Libya Ulusal Birlik Hükümetine yakınlaştı.

Hamas konusunda ise Mısır, yaptığı ara buluculuk sayesinde İsrail ile Hamas arasında ateşkes anlaşmasının sağlanmasından sonra Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye’yi Kahire’ye davet etti.

Mısır dış politikasında bu 4 kanalda görülen dikkat çekici değişikliklere daha yakından bakmakta fayda var.

Türkiye’ye övgüler ve iki taraf arasında görüşmeler

Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli, 8 Nisan’da gerçekleştirilen Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatı toplantısında, Türkiye’nin dönem başkanlığı sırasındaki çabalarından dolayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a teşekkür etti. Bunun ardından Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Mısırlı mevkidaşı Şukri ile telefonda görüşerek ramazan ayını tebrik etti.

Mısır Dışişleri Bakanı Şukri de 12 Nisan’da yaptığı açıklamada, iki ülke çıkarlarına hizmet edecek şekilde Türkiye ile diyalog kurmayı önemsediğini belirtti. Şukri, Türkiye’nin son dönemdeki açıklamaları ve jestlerinin takdir edildiğini aktardı.

Daha sonra meydana gelen gelişmeler ışığında Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal ve Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hamdi Sanad Loza başkanlığındaki heyetler arasında Kahire’de 5-6 Mayıs’ta iki gün süren istikşafi nitelikli görüşmeler gerçekleşti.

Türkiye Dışişleri Bakanlığından 6 Mayıs’ta yapılan açıklamada şunlar kaydedildi: “Görüşmeler samimi havada ve kapsamlı içerikte gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerde ikili konuların yanı sıra Libya, Suriye ve Irak’taki durum başta olmak üzere bölgesel konular ele alınmış, Doğu Akdeniz’de barış ve güvenliğin sağlanması ihtiyacı üzerinde durulmuştur. Taraflar istişarelerin bu turunun sonuçlarını değerlendirecek ve müteakip adımları kararlaştıracaktır.”

Katar ile ilişkiler

Suudi Arabistan’ın El-Ula kentinde 5 Ocak’ta yapılan 41. Körfez İşbirliği Konseyi Zirvesi’nde,”terör gruplarını desteklediği” suçlamasıyla yaklaşık 3,5 yıl boyunca Katar’a ambargo uygulayan Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Mısır’ın Doha ile diplomatik ilişkilerini yeniden tesis ettiği ve ambargonun kaldırıldığı açıklandı.

Bu açıklamadan sonra aralarındaki anlaşmazlıkları çözmeyi hızlandırmak için yoğun çaba harcayan Kahire ve Doha, karşılıklı resmi temaslar aracılığıyla aralarındaki ilişkileri yeniden başlatma ve sorunları sıfırlama konusunda istekli olduklarını ortaya koydu. Nitekim Katarlı ve Mısırlı heyetler, 23 Şubat’ta Kuveyt’te Ula bildirisinin uygulanmasına yönelik mekanizmalar konusunda görüşmelerde bulunurken, Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani de ülkesine yönelik ambargonun kaldırılmasının ardından 3 Mart’ta Mısır’ı ziyaret etti.

Bakan Al Sani, Mısır Dışişleri Bakanı Şukri ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, ülkesi ile Mısır’ın sıcak ilişkileri yeniden tesis etmeye çalıştığını söyledi. Son olarak 25 Mayıs’ta Kahire’yi ziyaret ederek Mısırlı mevkidaşı Şukri ile görüşen Al Sani, Gazze’de ateşkes çabalarından dolayı Mısır’a teşekkür etti. Daha sonra Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile görüşen Al Sani, Sisi’ye Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani’nin kendisini Doha’ya davet mektubunu teslim etti.

Libya’da Mısır’ın ‘değişen’ yönü

Mısır, Libya’da uzun süre, uluslararası alanda meşru Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne karşı savaşan Hafter’i açıktan destekledi. Kahire’nin Hafter’e yönelik desteğinin sonuçsuz kalması, Libya’da “terörist” olarak nitelendirdiği unsurlara yönelik suçlamalar ve hava saldırılarının ardından Mısır, Libya’daki meşru hükümete yaklaştı.

Mısır Dışişleri Bakanlığı, 5 Şubat’ta Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı olarak seçilmesinden dolayı Abdulhamid Dibeybe’yi tebrik etti. Mısır Cumhurbaşkanı Sisi de 13 Mart’ta Dibeybe’yi telefonda arayarak, hükümetin güvenoyu almasından dolayı tebrik etti ve ülkesinin Libya’yı desteklemeye ve kalkınma projelerine katılmaya hazır olduğunu vurguladı.

Libya Başbakanı Dibeybe de göreve başlamasından yaklaşık 2 hafta sonra ilk yurt dışı ziyaretini Kahire’ye gerçekleştirdi. Bu temaslar, iki komşu ülke arasındaki iletişim düzeyinin gelişmesini, özellikle milyonlarca olduğu tahmin edilen Mısırlı işçilerin Libya’ya dönüşü konusunda bir anlaşma ile Kahire için potansiyel ekonomik kazanımları yansıtıyor ve Mısır ekonomisine büyük bir desteği temsil ediyor.

Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli, 20 Nisan’da 11 bakanla birlikte Libya’yı ziyaret etti. Bu, 2010’dan beri Mısır’dan Libya’ya başbakan düzeyinde ilk ziyaretti. Ziyareti “tarihi” olarak nitelendiren Medbuli, Mısırlı işçilerin dönüşüne yönelik çalışmaların altını çizdi. Dibeybe ise açıklamalarında Mısır’daki bu değişikliği kutlayarak, iki ülke arasında yeni bir ortaklığın doğuşu ve önemli anlaşmaların imzalanmasından bahsetti.

Medbuli’nin Libya ziyareti sonrasında iki ülkeden yapılan ortak açıklamada, sınır devriyeleri yürütme, gözetleme noktaları kurma, iki ülke arasında uçak seferlerinin yeniden başlatılması ve ekonomik alışverişin teşvik edilmesi konularında anlaşmaya varıldığı duyuruldu.

Mayıs ayı başında Mısır’ın Trablus Büyükelçisi Muhammed Servet, diplomatik çalışmaları yeniden başlatmak için Trablus’a giderken, 5 Mayıs’ta da Libya-Mısır ortak konsolosluk komitesi Kahire’de çalışmaya başladı.

Hamas’a yakınlaşma ve arabuluculuk rolü

Özellikle 2007’den bu yana Hamas tarafından kontrol edilen Gazze Şeridi başta olmak üzere İsrail’in Filistin’de olayları tırmandırmaya başlamasından bu yana Mısır ile Hamas arasında ilan edilen yakınlaşma dikkat çekiciydi. İsrail’in Gazze’ye saldırıları devam ederken Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, 18 Mayıs’ta Gazze’nin yeniden inşası için 500 milyon dolar tahsis ettiğini açıkladı. Hamas lideri Heniyye de Sisi’nin açıklamasından övgüyle söz etti.

İsrail ile Hamas arasında Mısır’ın çabalarıyla 21 Mayıs’ta ateşkes sağlandı. Ardından Mısır’dan bir güvenlik heyeti Gazze’ye gitti ve Hamas yöneticileri başta olmak üzere Filistinli gruplar ve İsrail ile müzakereler gerçekleştirdi. Mısır’dan Filistinlilere yardım taşıyan yardım konvoyu Refah Sınır Kapısından geçerek 23 Mayıs’ta Gazze’ye ulaştı. Hamas Sözcüsü Hazim Kasım 25 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Mısır’ın daveti üzerine Heniyye başkanlığında bir heyetin, Gazze’nin yeniden inşası ve İsrail’in saldırılarını durdurması konularını görüşmek üzere gelecek günlerde Kahire’yi ziyaret edeceğini belirtti.

Tüm bu gelişmeler, Mısır’ın Hamas ile daha fazla yakınlaşmaya ve Gazze’deki nüfuzunu artırmaya yöneldiğini gösteriyor. Bu da Hamas ile koordinasyonu ve güçlü bir ilişkiyi gerektiriyor.