Joshua Wong & Glacier Kwong / Independent Türkçe

Geçen yıl kısa fragmanı yayınlandığından bu yana Mulan filmi dünya genelinde ağır eleştirilerin hedefi oldu. Eleştiriler öncelikli olarak başroldeki aktris Yifei Liu’yu hedef alıyordu; kendisi geçen yılki demokrasi yanlısı hareket sırasında Hong Kong polisinin gücü acımasızca kötüye kullanmasını desteklemişti. Liu, Çin devletine ait People’s Daily gazetesi tarafından yayımlanan bir görseli sosyal medyada yeniden paylaşmıştı. Görselde şu ifadeler vardı:

Hong Kong polisini destekliyorum. Şimdi bana saldırabilirsiniz. Hong Kong için ne büyük utanç.

#MulanıBoykotEt (#BoycottMulan) hashtag’i o günden bu yana trend olmaya başladı.

Filmin online yayın platformu Disney+’ta yayımlanmasının ardından, stüdyonun jenerikte, çoğu Uygur Müslümanı yaklaşık bir milyon kişinin gözaltına alındığı düşünülen Sincan’daki sekiz hükümet kuruluşuna “özel teşekkür” sunduğu ortaya çıkmıştı. Filmin sonunda teşekkür edilen kuruluşlardan biri, eyaletteki kötü şöhretli yeniden eğitim kamplarıyla bağlantıları bulunan Turpan Belediye Asayiş Bürosu. Gözaltındaki çok sayıda kişi, oradaki yetkililerin sorumluluğunda işkence gördüklerini ve taciz edildiklerini iddia etmişti.

Disney benzersiz hikaye anlatımı yoluyla dünyanın dört bir yanında insanları eğlendirdiğini, bilgilendirdiğini ve onlara ilham verdiğini iddia ediyor; bu nedenle amacına ulaşmak için insan haklarını sistematik olarak ihlal ettiği iddia edilenlerle işbirliği yapması, hele ki hedef kitlesinin dünya genelindeki çocuklar olduğu düşünüldüğünde endişe verici.

Filmin konusu ve oyuncu kadrosu da Hunların kötü, Han Çinlilerinin barışsever olduğu anlatısı üzerinden Türklerin tarihini çarpıtmak ve karalamakla eleştirilmişti. Filmin temel aldığı ve Mulan’ın, Kuzey Vey hanedanlığında bir hanın (imparatorun) hizmetkarı olduğu orijinal Çin halk hikayesi, Çin milliyetçisi bir dramaya dönüştürülmüş gibi görünüyor.

Senaryo aynı zamanda komünist partinin kamplardaki Müslüman Uygur azınlıkların Çin’deki barış ve istikrarı tehdit eden aşırılık yanlıları olduğu, bu sebeple “yeniden eğitime” ihtiyaç duydukları yönündeki iddialarını da bir şekilde tekrarlıyor. Parti, milyonlarca etnik azınlığı gözaltına almasını haklı göstermek için bu iddiaları kullanarak bölgede Orwellci bir polis kuşatması kurdu.

Pekin’in itibarı koronavirüs nedeniyle yıkıcı bir darbe almadan önce dünya, Çin’in eğlence ve kültür alanında sunabileceklerine bir hayli açıktı. Ne var ki hükümetin saldırgan otoriterliğini genişletme niyetini ortaya koyan haberlerin artması ve ABD’yle Çin arasındaki son ticaret savaşı dünya genelinde birçok tüketiciyi kızdırdı.

Artık Çin ürünlerini tercih etme konusunda bir tedirginlik mevcut ve işletmeler, rejimi desteklediklerinin düşünülmesinden korkarak ülke pazarına girme konusunda daha temkinli davranıyor. Dünya, Pekin’le yapılacak bir anlaşmanın ne kadar kârlı görünürse görünsün her zaman ödenecek daha yüksek bir bedel taşıdığının farkına vardı; söz konusu durumda bu bedel bizim vicdanımız.

Mulan’a gösterilen tepki haklı olarak uluslararası endişelerin kıvılcımı oldu: Eğlendirmeyi amaçlayan fakat sonuçta insan haklarına ve özgürlüğüne önem verenlerin yüreğini burkan bir film. Şüphesiz Disney’in Sincanlı yetkililerle yaptığı bütün anlaşmaları, bunun yanı sıra oradaki yetkililerden aldığı her türlü desteği, finansmanı, yardımı ve talimatları kamuoyuyla paylaşması gerekiyor. Film artık büyük ölçüde propagandayı yaygınlaştırma ve Çin’in iddia edilen kültürel soykırımını aklama yönünde, dünyayı bölgede olup bitenlerden uzaklaştırmayı amaçlayan bir çaba olarak görülüyor.

Disney filmin yapım yeri veya jeneriği hakkında yorum yapmadı. Disney’i böylesine tartışmalı bir filmi online yayın servisinden kaldırmaya ve Sincan’la ilgili konularda duruşunu netleştirmeye çağırıyoruz.

independent.co.uk/voices

(Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk. Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir.)