Erdoğan, “Port Sudan’a geçtik, oradan Adaya (Sevakin Adası). Orada TİKA’nın yapmış olduğu Hanefi ve Şafii mescidlerinin, camilerinin restorasyonu var. ‘Bu adayı bize tahsis etseniz de tamamiyle şöyle bir restore etsek, bu adayı tekrar tarihi şanına layık bir hale getirsek’ dedim.” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Sudan temasları kapsamında Hartum Üniversitesi ‘ni ziyaret etti. Burada Erdoğan’a fahri doktora teslim edildi.

Burada konuşan Erdoğan, Sudanlılara misafirperverlikleri dolayısıyla şükranlarını sundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Sudan ziyaretinin anlamına ve önemine yaraşır bir şekilde gerçekten dolu dolu geçtiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti: ‘Bu adayı bize tahsis etseniz de bu adayı tamamıyla şöyle bir restore etsek ve bu adayı tekrar tarihi şanına layık bir hale getirsek.’ dedim. Çünkü Sevakin Adası’nı bu halde görmek bizleri üzdü. Yer ile yeksan etmişler. Kim? Batı. Batı’nın karekterinde bu var. Oraları yer ile yeksan etmek suretiyle… Hamd olsun, şimdi yeniden restore etmek, ayağa kalkmak, kaldırmak bizlere nasip olduğu için ayrı bir memnuniyet içerisindeyim.”

Sudan Cumhurbaşkanı Ömer El-Beşir’e bundan dolayı ayrıca bir ricada bulunduğunu yineleyen Erdoğan, “Böyle bir tahsis yapar da hemen biz burada işe başlarsak, bu adayı yeniden aynı resimlerdeki gibi ihya ederiz, inşa ederiz ve Sudan artık bununla iftihar eder.” diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, turizmde yeni bir adım atabileceklerine de işaret ederek, “Nedir o yeni adım? İnşallah umre seyahatlerine bile, tarihte böyleydi, buraya gelip, buradan Cidde’ye gidilirdi. Tekrar bu yollar inşa edilir, ihya ederiz.” ifadesini kullandı. Salonda bulunan gençlere, “Bu olur mu?” sorusunu yönelten Erdoğan, “Bunu hep beraber yapar mıyız? Yaparız.” dedi.

Peki Sevakin Adası nerede bulunuyor? Özelliği nedir?

Sudan’ın kuzeydoğusunda Kızıldeniz kıyısında bulunan bir liman şehri olan Sevakin Adası geçmişte en önemli ticaret noktalarından biriydi. Sevakin, 19. asra kadar Osmanlı Devleti’nin bugünkü Eritre, Cibuti ve kuzey Somali’yi kapsayan Habeş Eyaleti valilerinin ikamet adresiydi. Ancak yıllar içerisinde 30 kilometre kuzeyde Port Sudan’ın kurulmasıyla önemi ikincil dereceye düşmüştür.

1517’de Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethi ile Türk topraklarına katılan şehir, 19. asra kadar Osmanlı Devleti’nin bugünkü Eritre, Cibuti ve kuzey Somali’yi kapsayan Habeş Eyaleti valilerinin ikamet adresi oldu.

1554 yılında Habeş Seraskerliğine tâyin edilen Yemen Beylerbeyi Özdemir Paşa 5 Temmuz 1555 târihinde Habeş Eyâleti’ni kurarak Sudan’ın Kızıldeniz sâhilindeki Sevakin Adası’nı eyâlet merkezi yaptı. 16. asırda bu eyâlete 8 sancak bağlıydı. 1557 yılında eyâlet merkezi bugünkü Eritre’de bir şehir olan Masavva olduysa da, 17. asırdan itibâren beylerbeyiler tekrar Sevakin’de oturmaya başladılar.

Üst rütbeli görevliler genelde Mısır’da sancakbeyliği yapanlar arasından tercih ediliyordu. Bu eyâlet 18. asır öncesi Cidde Sancağı Mutasarrıfı olan Mekke Şeyhülharemi’nin idâresine verildi. 18. asrın başından îtibâren ise Rumeli Beylerbeyi pâyeli ve vezir rütbeli toplam 29 beylerbeyi tarafından idâre edildi. Bölgenin muhâfazası için Osmanlılar tarafından kaleler inşaa edildi ve Kızıldeniz’in bir “Osmanlı iç denizi” hâline dönüşmesiyle beraber buradaki güney donanması Hint, Süveyş ve Muha Kaptanlığına ayrıldı.

Şehrin idaresi 1865 yılında Mısır Hıdivliği’ne bırakıldı. 1882’de Mısır’ın İngilizler tarafından işgaliyle fiilen Türk hâkimiyetinden çıkan şehir, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması’nın 17. maddesi uyarınca kesin olarak İngiliz idaresindeki Mısır’a bırakıldı.

Sudan’ın İngiliz-Mısır idaresinden 1956 yılında bağımsızlığını kazanması ile Sevakin de Sudan topraklarının bir parçası oldu.

Erdoğan’a yanıt

Değerli kardeşim Ömer Beşir ‘tamam’ dedi. Burayı inşa ve ihya ne demek biliyor musunuz? Burayı yerle bir edenlere şu cevabı vermiş olacağız. Sizin buraları yerle bir etmeniz bizim sakalımızı tıraş etmeye benzer. Şimdi biz burayı öyle bir inşa ve ihya edeceğiz ki kesilen sakal çok daha gür biter, siz bunu göreceksiniz. Gerisi var gerisini söylemiyorum.

cnnturk