Hac dışında Mekke ve Medine’yi yıl içinde ziyaret anlamına gelen umre ziyaretinin vekaleten yapılabileceğini düşünenler tarafından bir program hazırlandı. Programda üç çeşit umre ‘hizmeti’ sunuluyor: Normal Umre, Ramazan Umresi ve aynı gün ‘acil’ Umre. Mısır Fetva Kurumu, vekaletle ziyareti reddetmezken bunun bir mesleğe dönüştürülmesini reddetti.
Mısır’da, bir ‘vaizin’, başkaları adına, para karşılığında ‘vekaletle umre’ hizmeti sunan akıllı bir uygulamayı tanıtmasıyla ilgili geniş tartışma yaşandı.
Mısır Fetva Kurumu’nun (Daru’l İfta) ‘bu davranışı eleştirdiğini’ bildirmesinin ardından, vaiz Emir Münir dün akşam (Salı) uygulamanın tanıtım videosunu sildi.
Şarku’l Avsat’ta yer alan habere göre, Mısır Fetva Kurumu, daha önce Facebook’ta 5 milyondan fazla takipçisi olan vaizin, ücret karşılığında ‘vekaletle umre’ hizmeti sunan bir uygulamayı tanıtan video yayınlamasıyla başlayan eleştiri dalgasına katıldı. Bu uygulama, talep edenler için binlerce lira karşılığında, değişen fiyatlarla üç ayrı umre seçeneği sunuyor: Normal Umre, Ramazan ayında Umre ve aynı gün ‘acil’ Umre.
Mısır Fetva Kurumu tarafından dün yapılan açıklamada, “Bazı fıkıh mezheplerinde hac ve umre gibi bazı ibadetlerin ücret karşılığında yapılmasına izin verilse de fakihler bunu bireysel durumlar için geçerli olarak değerlendiriyorlardı. Bu durum, bir meslek veya bazıları için kazanç kapısı haline gelmemişti. Geçmişte, bu ibadetlerin ücret karşılığında yapılması için kendini adamış kimseye rastlanmadı. Dahası, hac veya umre yapmak isteyenlerle bunları yerine getirecek kişiler arasında aracılık yapan kimseye de rastlanmadı” ifadelerine yer verildi.
Açıklamada ayrıca vekaletin gerekliliklerinden birinin, vekil olarak atanan kişinin güvenilir olması olduğu belirtildi. Kişinin ibadetlerini, tanıdığı ve güvendiği bir kişiye emanet etmesi gerektiğine dikkat çekildi. Bunun, bir uygulama veya aracı aracılığıyla gerçekleşemeyeceğinin altı çizildi. Çünkü bu tür aracıların tek amacının kâr elde etmek olduğu, bu durumun ise dini ilkelerle bağdaşmayacağı ifade edildi.
Mısır Fetva Kurumu’nun açıklamasında “Kamuoyunun bu tür yeni fikirleri onaylamaması ve kınaması, halkın ritüel ve ibadetleri ruhsuz, saygı uyandırmayan bir iş veya mesleğe dönüştürme konusundaki farkındalığının ve reddettiğinin kanıtıdır. Bu toplumsal bilinç, kötü ve alışılmışın dışında olan her şey karşısında toplumların ilk koruyucu duvarıdır” ifadelerine yer verildi.
Emir Münir başta uygulamayı tanıttığı videoyu savundu. “Sünnet, vekaletle umreye izin veriyor” dedi. Takipçileri arasında destekçi ve karşıt görüşler oluştu. Ancak Mısır Fetva Kurumu’nun konuyla ilgili açıklamasının ardından, Emir Münir, dün söz konusu videoyu sildi.
Şarku’l Avsat’ın ulaştığı bilgilere göre eleştirilen videoda Münir, vefat eden bir kişi için umre talebini not alıyor ve kayıt biter bitmez, kamera ihramlı bir kişiye yöneliyor ve bu kişi ise umresini vefat eden kişinin adına yapmaya niyetlendiğini söylüyordu. Münir videoda, herkese vekaletle umre yaptırma çağrısında bulunuyordu.
‘Vekaletle Umre’ caiz mi tartışması
Video, Mısır genelinde ses getirirken, pek çok kişi, ‘Müslüman bir vaiz tarafından dini ritüellerin ücret karşılığında yerine getirilmesini’ eleştirdi. Vaizin bunu vatandaşlardan para karşılığında yaptığı ifade edildi. Eleştirenler arasında, Mısır’ın en yüksek dini otoritesi olan el-Ezher Üniversitesi’nden alimler de var. Ezher Üniversitesi Akaid ve Kelama Profesörü Dr. Abdulmunim Fuad, ‘ibadetlerin bir iş haline getirilmesini’ eleştirdi. Fuad, Şarku’l Avsat gazetesine verdiği demeçte, “Bu kabul edilemez bir söylem ve dini bu şekilde sömürmemiz doğru değil” dedi.
Facebook kullanıcısı Muhammed Emad, konuyla ilgili olarak yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“Şeyh Emir Münir, 4 bin lira ödeyerek bir kişinin sizin veya yakınınızın veya vefat eden bir kişinin adına Umre yapabileceği bir uygulama için reklam yapıyor. Bu kişinin kim olduğunu veya niyetini bilmiyorsunuz. Bu, din adına dolandırıcılık ve kazanç değilse, ne olarak adlandırabiliriz?”
Gazeteci Muhammed Mansur ise Facebook hesabından şu yorumu yaptı:
“Ben, Umre uygulaması hakkında reklam yapan, vefat edenler ve maddi durumu olmayanlar için Umre ibadetini yapma hizmeti sunan kişiye karşı değilim. Bu kişi bir hizmet sundu ve buna bir fiyat verdi. Hizmeti almak isteyenler alır, istemeyen almaz.”
Münir, eleştirilerin artmasıyla birlikte, gece yarısından sonra canlı yayında takipçilerine seslendi. 5 milyondan fazla takipçisi olan Münir, eleştirilerin kendisini ‘trend’ haline getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Münir, ücret karşılığı Umre yaptırma hizmetinin savunucusu olmaya devam etti ve şöyle dedi:
“Bazı insanlar, vefat eden babaları veya başkaları için ücretsiz olarak Umre yapmak isteyen birini bulamayabilir. Bu uygulama, bu insanların yardım almasına yardımcı olacak.”
Niyetinin insanları dolandırmak olduğu takdirde Allah’ın kendisini cezalandırması için dua eden Münir, onu suçlayanları hedef alarak “Eğer yalan söylüyorsanız, Allah sizi cezalandırsın. Sizi Allah’ın izniyle adalete teslim edeceğim” dedi.
Mısırlı ünlü vaizin bu adımına eleştiri olarak kullanıcılar, daha önce X platformunda aktif olan ünlü Kuveytli vaiz Osman el-Humeys’in görüşünü paylaşmaya başladılar. Humeys, ‘vekaletle Umreyi’ ‘bir bidat’ olarak nitelendirerek ‘insanın babası veya kardeşi için Umre yapmanın daha öncelikli olduğunu’ söyledi.
Mısır yerel medyası, Mısır İslami Fıkıh Konseyi’nin, ‘ölen biri için vekaletle Umre yapmanın caiz olduğuna’ dair bir fetva yayınladı. Ancak Humeys, videoda, ‘ölen kişi için en iyi şeyin dua etmek ve sadaka vermek’ olduğunu vurguladı.
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *