Aynı zamanda ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi olan Jeffrey, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nin (ORSAM) düzenlediği, “Suriye’nin Geleceği: Türkiye ve ABD Perspektifi” başlıklı panelde açılış bölümü konuşmacısıydı.

ORSAM Başkanı Ahmet Uysal, Suriye’de iç savaş atmosferinin 11’inci yılında halen çözüme ilişkin farklı görüşlerin ortaya konulduğunu belirterek, Türkiye ile ABD’nin bakış açılarını ele alacakları panelin açılışını yaptı. Uysal, “Batılı güçler Suriyeliler’i yüzüstü bıraktı. Özellikle Obama yönetimi kimyasal silahlar gibi girişimleri göz ardı ettiler. PKK gibi, PYD gibi bazı kısaltmalara sahip oluşumları göz ardı ettiler. Aslında DEAŞ’ın oluşumuna zemin hazırladılar. Ve bütün bu yapılar günün sonunda birbirleriyle çatışmaya başladılar” değerlendirmesinde bulundu.

Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde Suriye konusunda özel temsilcilik görevini yürüten James Jeffrey, şimdiki Başkan Joe Biden yönetimiyle çalışmadığını ancak yine de Washington’da halen ABD yönetimiyle Suriye politikasıyla ilgili görüş alışverişinde bulunmaya devam ettiğini dile getirdi. Yıllardır sadece Suriye değil bölgeye odaklandığını kaydeden Jeffrey, Suriye’de nasıl bir çözüm olması gerektiğini konusunda iç savaş atmosferindeki farklı aktörlerce farklı beklentileri giderecek çözüm ihtiyacını vurguladı.

İran’ın bölgede “nükleer güç talebiyle sorun” oluşturduğunu görüşünü sıkça vurgulayan Jeffrey, dolayısıyla Suriye’de “İran sorununu da çözmek gerektiği” görüşüyle birlikte “Türkiye’nin güvenlik endişelerine çözüm üretmeli, Türkiye’nin güney sınırındaki sıkıntıları çözmeli, bütün bu meselelere alt kategorilerde çözüm bulmayan bir genel çözüm hiçbir zaman çözüm olmayacaktır” tespitinde bulundu.

ABD’nin Suriye politikasının bir önceki yönetimine kıyasla çok fazla değişmediğini savunan ve eski Dışişleri Bakanı John Kerry’nin altı yıl önce yapmaya çalıştıklarının devam ettiğini gözlemlediğini söyleyen Jeffrey, “ABD şu anda kayıt altında açık bir şekilde Suriye politikasını ifade etmiş değil. Benim yönetime naçizane tavsiyem bence bu bölge politikası açık bir şekilde ifade edilmelidir ki diğer tüm ülkeler de pozisyon alabilsinler” diye konuştu.

James Jeffrey, ABD’nin Suriye’de Trump dönemi sonrasında asker çekme kararını tümüyle uygulamadığını anımsattı ve Birleşmiş Milletler’in kabul edeceği bir anlaşma/çözüm tablosu olmaksızın ABD’nin askerlerini nasıl geri çekeceği konusunda soru işareti olduğunu gündeme getirdi.

“Rusya 19. yüzyıl Balkanlar’daki gibi güç savaşı içerisinde “

“Suriye nedeniyle Ortadoğu’da en tehlikeli çatışma ile karşı karşıyayız” diyen Jeffrey, “Dikkat etmezsek Rusya’nın Suriye’de çok önemli istekleri var, çok dikkatli olmamız ve birlikte çalışmamız gerekiyor. Şu anda üç yıldır donmuş bir çatışma var. İran, Rusya taraftarı gruplar birtakım çatışmalar yarattılar. Ama Türkiye’nin 2018 yılında yaptığı son operasyon sonrasında durumda pek bir değişiklik yok. Uluslararası kamuoyunda, Rusya ve Esad’ın ne yaptığı dikkatle takip ediliyor. İran’ın nükleer gücüne de bakılıyor. Esad basitçe hayatta kalmaya çalışıyor, ABD’nin üst düzeyiyle görüşmelerine rağmen çözüm için hiçbir adım atmıyor, ülkesine insanları döndürecek, para akışını sağlayacak hiçbir şey yapmayı kabul etmiyor. Rusya ise ekonomik olarak batmış bir yapıdan faydalanmak istiyor, kendi ordusunu, güçlerini orada yapılandırmaya devam etmek istiyor. Rusya burada varlığını burada güçlendirerek, diğer ülkelerle rekabet de etmek istemiyor. Suriye’de çözüm için ABD, Türkiye, İsrail, Körfez ülkeleri birçok taraf rol oynarken, Rusya ise 19. yüzyıla geri dönmek istiyor, Balkanlar’daki gibi bir güç savaşı içerisinde. Balkanlar nedeniyle küresel bir savaş yaşandı ve Rusya şu anda bunu tetikliyor” görüşü dillendirdi.

Türkiye’nin ise güvenlik sorunları nedeniyle bölgeden ayrılmak istemediğini kaydeden Jeffrey, “Türkiye sınırı boyunca kendini savunmak durumunda kalıyor. PKK meselesi çok ciddi bir mesele. Türkiye’de 3 milyondan fazla mülteci var ve İdlib’de şu an 3 milyon kişi bulunuyor” ifadesini kullandı.

Suriye’deki insanlık dramı bakımından ABD’nin müttefikleriyle ve hatta Rusya’yla bile bazı ambargoları kaldırmak için görüştüğünü de kaydeden Jeffrey, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat’ın ambargoları kaldıracak şekilde uluslararası kurallara uymadığını söyleyerek, “Rusya’nın ise Esat’ın kazanmasına odaklandığı” görüşünü dile getirdi.

(Yıldız Yazıcıoğlu/VOA News)