Bu karar, beş yıldır hukuk mücadelesi yürüten Nijeryalılar için büyük bir hukuk zaferi olarak tanımlanıyor.

Nijer Deltası’nda yaşayan 42 bin 500 kişi, petrol şirketinin onlarca yıl çevreyi kirletmesinin hayatlarına, sağlıklarına ve doğal çevrelerine büyük zarar verdiğini söyleyerek dava açmışlardı.

Shell ise petrol üretimi ile çevreye zarar verildiğini reddetmiyor ancak bölgedeki faaliyetini Nijerya hukukuna tabi olarak kurulmuş bir şirketinin yürüttüğünü, dolayısıyla konunun Nijerya mahkemelerinde görülmesi gerektiğini savunuyordu.

Nijer Deltası’ndaki petrol üretiminin yaklaşık yüzde 50’sini Shell gerçekleştiriyor.

İngiltere’de Yüksek Mahkeme, daha önce şirketin bu konuda haklı olduğuna hükmeden temyiz mahkemesinin kararını hatalı buldu.

Bu tür davalarda İngiltere’nin en yüksek temyiz makamı de olan Yüksek Mahkeme, Nijer Deltası’nda Bille ve Ogoniland bölgesinden Ogale halklarının, Royal Dutch Shell şirketine karşı açtıkları davanın, yeterli hukuki dayanağı bulunduğuna ve İngiltere mahkemelerinde görülmesinin yerinde olduğuna karar verdi.

Karar çok uluslu şirketlerin, bulundukları ülkelerde açtıkları yerel şirketlerin yürüttüğü faaliyetlerden sorumlu tutulmaları yönünden de, benzer davalara emsal teşkil edebileceği için önem taşıyor.

Davacı Nijeryalılar, İngiltere’de Leigh Day Hukuk Bürosu tarafından temsil ediliyordu.

Büronun ortaklarından Daniel Leader, Yüksek Mahkeme’nin kararının, güçlü şirketleri sorumluluklarını üstlenmeye zorlamak isteyen yoksul toplumlar açısından önemli bir dönüm noktası olduğunu söyledi.

Leigh Day Hukuk Bürosu, henüz zarar gören toplumlar için ne kadar tazminat talebinde bulunacaklarını ise belirlemedi.

Shell ise Yüksek Mahkeme kararının “hayal kırıklığı” yarattığını söyledi.

Şirketin yazılı açıklamasında “Söz konusu sızıntı sorunu, petrol hırsızlığı, yasa dışı petrol ayrıştırma ve sabotajların çok yaygın olduğu yerlerde yaşandı” deniyor ve bölgede faaliyet gösteren alt şirketinin her şeye rağmen sızıntıları önlemek ve temizlemek için büyük çaba gösterdiği savunuluyor.

Shell’le ilgili diğer çevre davaları

Şubat 2021: İngiltere’de Yüksek Mahkeme, Ogale ve Bille toplumlarından 42 bin 500 kişinin, çevrelerini kirleten Royal Dutch Shell şirketine karşı İngiliz mahkemelerinde dava açabileceklerine hükmetti.

January 2021: Hollanda Temyiz Mahkemesi Shell’in Nijerya’daki kolunun Nijer Deltası’ndaki sızıntılar yoluyla çevre kirliliğinden sorumlu olduğuna karar verdi ve Shell Nijerya’yı çiftçilere tazminat ödemeye mahkum etti. Tazminatın miktarı henüz açıklanmadı.

2012: Bodo toplumu mensupları Shell’e karşı İngiltere’de Yüksek Mahkeme’ye tazminat davası başvurusu yaptılar. 2015 yılında Shell sızıntılardan sorumlu oludğunu kabul ederek, davacılarla çevrenin temizlenmesi için 76 milyon dolarlık bir mahkeme dışı anlaşma yaptı.

2006: Nijerya’da bir mahkeme Shell ve ortaklarını, bölgede yol açtıkları çevre kirlenmesi nedeniyle Bayelsa eyaletinin Ijaw halkına 1,5 milyar dolar tazminat ödemeye mahkum etti.

(BBC Türkçe)