Mardin Valiliği, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Türk Hava Yolları’nın (THY) desteğiyle Mardin Artuklu Üniversitesi’nin ev sahipliğinde düzenlenen ve adeta bir fikir ziyafetinin yaşatıldığı çalıştayın sonuç bildirgesi yurdun farklı kesimlerinden gelen yerli ve yabancı konukların yanı sıra; basın mensupları ve çok sayıda akademisyen ve öğrencinin iştirakiyle kamuoyuna açıklandı.

Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Ağırakça, Eski Diyanet İşleri Başkanları Prof. Dr. Mehmet Görmez ve Prof. Dr. Ali Bardakoğlu, Medeniyetler İttifakı Türkiye Ulusal Eşgüdüm Kurulu Başkanı Prof. Dr. Bekir Karlığa, MED-AR Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Selamet, Merkezi İngiltere’de bulunan Bilim, Teknoloji ve Medeniyet Vakfı Başkanı, Manchester Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salim Al Hassani gibi ulusal ve uluslararası düzeyde önde gelen ilmi ve fikri araştırmalarıyla tanınan şahsiyetlerin katılım gösterdikleri çalıştayın sonuç bildirgesi şöyle:

İSLAM MEDENİYETİNİN GELECEĞİ

ULUSLARARASI ÇALIŞTAY

24-26 Muharrem 1440/4-6 Ekim 2018

SONUÇ BİLDİRGESİ

Dünyamız, bir taraftan son üç asırda insanlık tarihinde bilimden teknolojiye, kültürden sanata hemen hemen her alanda ciddi gelişmelere sahne olurken, diğer taraftan da sömürü ve kapitalist tüketim sisteminin yaygınlaşmasıyla tüm insanlık, telafisi zor bir abluka altına alınmıştır. Modern uygarlığın küreselleşmesi ve benzer sorunların her yerde baş göstermesi farklı medeniyet paradigmalarını alternatif bir imkân olarak gündeme getirmektedir. İnsanlık tarihinde gelip geçmiş kırk medeniyet arasında yalnızca beş medeniyet günümüzde hayatiyetini sürdürmektedir: Çin Medeniyeti, Hint Medeniyeti, Batı Medeniyeti, Ortodoks Medeniyeti ve İslam Medeniyeti.

İslam medeniyeti; uzun bir dönemden beri bilim ve teknoloji alanında belirli bir durağanlığa girmiş olmakla birlikte; onun kültürel, bilimsel, sanatsal ve diğer alanlarda insanlığa getirdiği değerler göz önüne alındığında, gelecek için umut verici bir imkâna sahip olduğu görülmektedir.

Bu gerçekçi tablonun farkında olarak Mardin Artuklu Üniversitesi’nde 4-6 Ekim 2018 tarihinde İslam medeniyetinin gelecek tasavvurunu konuşmak üzere; İslam âleminin muhtelif yerlerinden ilim erbabının katıldığı “İslam Medeniyetinin Geleceği” konulu bir çalıştayı gerçekleştirmiş bulunuyoruz. Bu çalıştayda, İslam medeniyetinin sahip bulunduğu zengin birikimden hareketle günümüzdeki ve gelecekteki muhtemel sorunların çözümüne yapabileceği katkılar tartışılmış ve aşağıdaki kararların kamuoyuyla paylaşılması uygun bulunmuştur:

1. İlahi kaynaklı peygamber öğretilerinin temel alındığı ve beşer aklının yoğurup şekillendirdiği İslam medeniyetini, evrensel insani değerlerin yaşatılması için mutlaka yeniden harekete geçirmeliyiz.

2. Medeniyetin yeniden harekete geçirilmesi siyasi erkin yanısıra bilim, düşünce, sosyoloji ve sanatta da etkin olmayı gerektirir.

3. İslam dünyasında medeniyetle ilgili olarak ortaya konan hiçbir çaba küçümsenmemelidir.

4. İslam medeniyetinin geleceğinde dört temel esas göz önünde bulundurulmalıdır: Risalet, bilginin sürekliliği, ilahi adalet ve cihanşümulluk.

5. İslam düşüncesini oluşturan temel akımları bir çatışma alanı olarak değil; farklı alanların inşası için birer imkân olarak görmek gerekir.

6. Medeniyetlerin temelini dünya görüşü oluşturmaktadır. Dünya görüşü ise insanın dâhil olduğu her alanda kendine imkân bulmaktadır. Bu bakımdan İslam medeniyetinin geleceğini gündeme getirirken dünya görüşünü merkeze almak suretiyle buna uygun ilmî, düşünsel, kültürel ve sanatsal faaliyetlerde bulunmak sürekli bir hedef olmalıdır.

7. Maziyle iftihar ederken aynı zamanda özeleştirisini yapan, geçmişindeki tecrübelerden istifade eden ve onları tekrar değerlendiren bir ümmet olmalıyız.

8. Gelecek tasavvuru, şimdiki arayışın netice verdiği birikimin muhtevasına ve aynı zamanda bunun uygulanabilirliğine bağlıdır. Zira her medeniyetin süreç itibarıyla geçirdiği evre, söz konusu medeniyetin mensuplarının geçmişte yaptıkları çalışmaların bir hasılası olduğu gibi geleceği de şimdiki arayışın eseri olacaktır. Dolayısıyla İslam medeniyetinin geleceğini gündeme getirmek doğal olarak hâlihazırdaki durumun ve bunun arka plânını oluşturan medeniyet hafızasının araştırılmasını gerektirir.

9. İslam medeniyetinin gelecek tasavvurunu tartışırken küre ölçeğinde insanlığın karşılaştığı ahlâkî, kültürel ve çevresel sorunların göz ardı edilmemesi gerekir. Zira bugünkü gerçekler karşısında pek varlık gösteremeyen medeniyetin gelecek tasavvurunun mekânda imkân bulması bir varsayım olarak kalacaktır.

10. Daha fazla kâr elde etme peşinde olan ve bunu gerçekleştirmek için her türlü yolu mubah sayan Avrupa merkezli uygarlık anlayışı, insanların elindekini sömürmüş, iradelerini elinden almakla kalmamış, dünyamızın doğal zenginliklerinin de gelecek kuşaklara bırakılmasını riskli hâle getirmiştir. Bu nedenle İslam medeniyetinin gelecek tasavvuru bu sorunlara duyarlı olacak ve ahlâkı kendisine önemli bir ilke kabul edecek şekilde oluşturulmalıdır.

11. İslam medeniyetinin geleceği, neslimizin ufkuna bağlıdır. Bu nedenle yeni neslin ilham verici bir eğitimle özgüvenli olarak yetiştirilmesi kaçınılmazdır.

12. İslam medeniyetinde yeniden yapılanmanın gerçekleşmesi teorik, pratik ve yöntemsel açıdan plânlar yapmaya, bunların adım adım tatbik edilmesine ve belirlenen projelerin gerçekleştirilmesine bağlıdır.

13. İslam medeniyetinde kadınların rolünü canlandırmak için bilim, tıp, sanat ve yönetim gibi alanlarda tarihsel süreçte yaptıkları katkılar hakkında araştırmalar yapılmalıdır. Böylece, kadınların İslam medeniyetinin şekillenmesinde gelecekte yapabilecekleri katkılara zemin hazırlanır.

14. “Demir perde”nin yıkılması ve “tek kutuplu dünya”nın ortaya çıkışıyla beraber dünya gündemine getirilmeye çalışılan “medeniyetler çatışması” teziyle başta bölgemiz olmak üzere tüm İslam dünyası, terör belasını besleyen bir kaynak olarak gösterilmiş ve her türlü saldırıya açık bir alan hâline getirilmiştir. Aslında medeniyetler çatışması değil; bazı mihrakların menfaatlerinin çatışması söz konusudur. Bu çerçevede, Türkiye ve İspanya’nın işbirliğiyle Birleşmiş Milletler bünyesinde kurulmuş olan Medeniyetler İttifakı projesinin ülkemizde ve İslam dünyasında kurumsallaştırılmasında zorunluluk vardır.

15. Günümüzde İslam dünyasının içinde bulunduğu koşullar düşünüldüğünde, medeniyetler arası çatışmadan çok medeniyet içi çatışmalar Müslüman toplumları zaafa düşüren bir tehlike olarak durmaktadır. O açıdan gelecek, hem medeniyet içi ittifakın hem de öteki ile birlikteliğin hâkim olduğu bir arayış olarak tasavvur edilmelidir.

16. İslam dünyasındaki öğreticilerin, bilim ve teknolojinin kurumsallaşmasında Avrupa dışındaki kültürlerin yaptığı katkıların da dâhil edildiği belirli bir eğitimden geçirilmesi gerekmektedir.

17. Genç nesiller arasında doğru bir medeniyet algısının oluşması için üniversitelerimizde genel olarak medeniyet, özel olarak İslam medeniyetine ilişkin proje ve programlarının yapılması son derece önemlidir.

18. Bu çerçevede Milli Eğitim Bakanlığı ve benzeri kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmaların yapılması, sağlıklı bir medeniyet bilincinin yaygınlaştırılması konusundaki faaliyetlerin arttırılması ve bu sürece katkıda bulunulması önem arz etmektedir.

19. İslam medeniyeti biz Müslümanlar var oldukça varlığını ve sürekliliğini koruyacaktır. Bu nedenle İslam dünyasında şimdiki ve gelecek nesiller arasında medeniyet bilincini geliştirmek ve canlandırmak için gayret edilmelidir. Bu medeniyeti yeniden filizlendirmek Müslümanlar için bir iman borcu olmalıdır.

20. Bu bağlamda İslam dünyasının yönetim kadrolarını, bilim insanları ve düşünürleri medeniyet bilincinin yaygınlaştırılmasında özel bir çaba sarf etmeye ve birlikte hareket etmeye davet ediyoruz.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

1. AHMET AĞIRAKÇA – TÜRKİYE
2. AHMET SELAMET – TÜRKİYE
3. ALİ BARDAKOĞLU – TÜRKİYE
4. BEKİR KARLIĞA – TÜRKİYE
5. ENVER DEMİREL YILMAZ – TÜRKİYE
6. JASSIM ALSULTAN – KATAR
7. JUNAID ZAIDI – PAKİSTAN
8. M. FATİH KILIÇ – TÜRKİYE
9. M. NESİM DORU – TÜRKİYE
10. MEHMET GÖRMEZ – TÜRKİYE
11. MUHAMMAD AYYASH AL-QUBAISI – KATAR
12. MUSTAFA ÇEVİK – TÜRKİYE
13. ÖMER BOZKURT – TÜRKİYE
14. SALAH JARRAR – ÜRDÜN
15. SALIM AL-HASSANİ – İNGİLTERE
16. TALİP ALP – TÜRKİYE
17. YUNUS CENGİZ – TÜRKİYE