20 yılda 50’ye yakın sonuçsuz müzakere

20 yılda 50’ye yakın sonuçsuz müzakere

ABD’nin saldırgan politikaları sonucu dün uzlaşmaya varılan, Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, İran ve Türkmenistan arasında Hazar Denizi’nin hukuki statüsüyle ilgili tartışmaların 20 yıldan uzun sürdüğü, 50 civarında müzakere yapıldığı ortaya çıktı.

20 yıllık sürecin sonu

Hazar Denizi’nin hukuki statüsüyle ilgili anlaşma imzalandı. Anlaşmayla, Hazar Denizi’nin petrol ve doğalgaz rezervlerinin daha fazla kullanıma açılması, yüzeyin ortak kullanılması ve Hazar’a kıyısı olmayan ülkelerin bölgede askeri faaliyet yürütmesine izin verilmemesi gibi konular da karara bağlandı. Böylece, balıkçılık, denizcilik, bilimsel araştırma faaliyetleri ve boru hatlarının döşenmesi gibi durumlar, tarafların uzlaşıya vardığı anlaşma kapsamındaki kurallara göre düzenlenecek.

Milliyet’in haberine göre, Kazakistan’ın Aktau kentinde düzenlenen “5. Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi”ne Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov katıldı. Hazar’da ekonomi, ulaştırma, çevre, güvenlik ve diğer alanlardaki iş birliği konularının ele alındığı zirvede taraflar, Hazar’ın hukuki statüsünü belirleyen anlaşmaya imza attı. Toplantıda ulaştırma, ticari ve ekonomik iş birliği, Hazar Denizi’nde olayların önlenmesi anlaşmalarının yanı sıra organize suç, terörizmle mücadele ve Hazar ülkeleri sınır güvenlik kurumlarının iş birliğini öngören protokoller imzalandı.

‘Güven denizi’

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev, bazı uzmanların, Hazar’ın hukuki statüsünün belirlenmesi sürecine şüpheyle baktıklarına işaret ederek, “Bugün dünyanın gözü önünde Aktau’da ortak çalışmalar sonucu karşılıklı anlayış sağlamayı başardık” dedi. Fikir birliğine varmanın kolay olmadığını, müzakerelerin 20 yıldan fazla sürdüğünü anımsatan Nazarbayev, Hazar’ı dostluk, karşılıklı güven ve iş birliği denizine dönüştürdüklerini dile getirdi. Nazarbayev, anlaşmanın 5’li iş birliği tarihinde yeni sayfa açacağına işaret etti.

Rusya Devlet Başkanı Putin de anlaşmanın Hazar Denizi’nin kaderi için ülkelerin hak ve sorumluluğunu güvence altına aldığını, denizin toplu kullanımı için net kuralları belirlediğini vurguladı. Anlaşmanın “çığır açan bir gelişme” olduğunu belirten Putin, “Anlaşmanın, gerekli paylaşım, denizcilik ve balıkçılık, katılımcı ülkelerin askeri ve siyasi etkileşimi konularını açık bir şekilde düzenlemesi, Hazar’ın sadece barışçıl amaçlarla kullanılması ve bölgesel güçlerin dışındaki askeri kuvvetlerin bulunmamasını garanti altına alması önemlidir” değerlendirmesini yaptı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de anlaşmayı, Hazar Denizi’ne kıyı ülkeler arasındaki iş birliğini artırma yönünde önemli bir adım olarak değerlendirdi.

50’ye yakın sonuçsuz müzakere

İran, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, Hazar’dan daha fazla pay alabilmek için 1996 yılından bu yana 50’ye yakın müzakere yapmıştı. Müzakereler, Hazar’ın deniz mi yoksa bir göl mü olduğu noktasında kilitleniyordu. Hazar’da 50 milyar varil petrol ve 9 trilyon metreküp doğalgaz rezervinin bulunduğu tahmin ediliyor.

Paylaş :

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked with *