Türkiye’de yaşayan Suriyeli mülteciler ülkelerine geri dönmeye soğuk bakarken, Şarku’l Avsat’a konuşan Halepli Said (47) Rusya’dan gelen bu açıklamaları ‘abartılı bir propaganda’ olarak nitelendirerek ciddiye almadığını ve savaşın henüz bitmediğine inandığını söyledi.

2013 başlarında evini ve sahip olduğu her şeyi arkasında bırakarak ailesiyle birlikte Türkiye’ye kaçan ve şu an İstanbul’da Zeytinburnu semtinde kadın kıyafetleri satan küçük bir dükkanı olan Said, “Rusya rejimin en büyük müttefiki. Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüşünde nasıl garantör olabilir? Bu mantıklı değil” diyerek Rusya’nın mültecilerin geri dönüşüne yönelik girişimini sorguladı.

Mevcut koşullar altında ülkesine dönmekten endişe eden Said, “Hepimiz vatanımıza dönmek istiyor ve bu güvenliğin en kısa zamanda sağlanacağını hayal ediyoruz. Büyük olasılıkla Halep kırsalı veya İdlib’te geri dönen mültecilerin kabulü için merkezler kurulacak. Çoğu kırsalda yer alacak bu bölgenin sınırları kapalı olduğu için iş ve ticaret alanları ile bağlantı kurulamayacak. Sınırları açık ve pazarlara ulaşımı olan büyük şehirlere ihtiyacımız var” dedi.

1 milyon 700 bin mültecinin dönüşü söz konusu

Şarku’l Avsat’a açıklama yapan diplomatik kaynaklar, Rusya’nın Savunma ve Dışişleri Bakanlıklarından bir heyetin, Lübnan, Ürdün, Türkiye ve Irak’taki yaklaşık 1 milyon 700 bin Suriyeli mültecinin dönüş yolunu görüşmek üzere bölgeyi ziyaret edeceği bilgisini verdi.

“Bir evin çatısı altında yeniden yaşamak için geri dönmek çok zor”

Fakat, beş sene önce Deyr-i Zor’dan Türkiye’ye gelen Hiba (28), ülkesine dönme fikrini şu an çok uzak görerek, “Göçe zorlandığımız ve arkadaşlarımın öldürüldüğü yere nasıl döneriz? Diğer Suriyeliler gibi ailem ile mültecileri kabul eden çeşitli ülkelere dağıldık. Annem ve babamla birlikte Türkiye’de yaşıyorum. Erkek kardeşlerim Almanya’da. Bir kız kardeşim Hollanda’da, diğeri ise İsveç’te. Bir evin çatısı altında yeniden yaşamaya için geri dönmek çok zor” şeklinde konuşarak ülkesine geri dönme niyetinde olmadığını belirtti.

2012 sonunda Türk vatandaşlığı alabilmek arzusuyla anne ve babası ile Türkiye’ye gelen Hiba, “Burada iş buldum. Türkçe öğrendim. Ne Rusya’nın girişimi ne de başka bir şey, beni savaştan harap olmuş bir ülkeye geri döndüremez” dedi.

“Geri dönüş kararını yeniden düşünme zamanı geldi”

Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev, geçtiğimiz ay Moskova yönetiminin Suriyeli sığınmacıların ülkelerine dönüşüyle ilgili hazırladığı planı Lübnanlı yetkililere sunmuş, ardından yaptığı basın açıklamasında Lübnan, Ürdün ve Türkiye’de olan mültecilerin ülkelerine geri dönüş kararını yeniden düşünme zamanının geldiğine dikkat çekmişti.

“Rusya’nın girişiminde eksik yanlar var”

İstanbul merkezli Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi’nde araştırmacı olan Maan Tlaa, geri dönüş dosyasının esas olarak göçün ana nedenlerinin kaldırılmasıyla bağlantılı olduğunu söyleyerek, çatışmanın nedenlerinin bitmesine yönelik herhangi bir çözüm olmadığını ve Rus girişimde eksik yanlar olduğunu kaydetti.

Lavrentiev, Suriye hükümetinin ülkelerine geri dönecek olanların ihtiyaç duyacağı maddi yardımı sağlayamayacağını belirterek, yabancı bağışçılara destek olmaları yönünde çağrıda bulunmuştu.

“Moskova’nın girişimi iki şeyi hedefliyor”

Ancak Maan Tlaa, Rus diplomatın bu ifadelerini şöyle analiz etti; “Moskova’nın girişimi iki şeyi hedefliyor. İlki, kendisi ve müttefiklerini garanti altına almak için finansal destek. İkincisi ise, Esed rejimini kademeli olarak meşrulaştırma sürecinde rejim düşmanlarının da katılımını sağlayacak siyasi iklimlerin kurulması.”
“Türkiye’de yaşam pahalı olsa da Suriye’ye dönmeye tercih ederim”

Rejim ordusu ve silahlı muhaliflerin safında savaşmayı reddederek, 2012 yazında Humus’tan kaçarak Türkiye’ye sığınan Ekonomi Fakültesi mezunu Samir (26) ise, Fatih’te bir restoranda garsonluk yapıyor.

Maaşının yarısının ev kirası ve aylık faturalara gittiğini, Türkiye’de yaşamanın pahalı olduğunu söyleyen Samir, “Buna rağmen, burada yaşamayı mezhepçi milisler ve milyonlarca Suriyeliyi öldüren rejim tarafından kontrol edilen o ülkeye dönmeye tercih ederim. Sosyal adalet olacak mı? Düzenli bir askeri güç tarafından korunacak mıyız? Çünkü şüphem şu ki, Rusya, rejiminin en önemli müttefiklerinden biri” diyerek Rusya’nın mülteciler için yasal koruma sağlama yetkisini reddetti.

Samir, ülkelerine geri dönüşün kapsamlı bir siyasi çözüme ve vatandaşların haysiyetini koruyan bir anlaşmaya bağlı olduğunu da vurguladı.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK), geçen ay resmi hesabında yayınlanan bir açıklamada, “Saygınlığı garanti altına alan güvenli geri dönüş koşulları henüz mevcut değil. BMMYK mültecilerin şu anda Suriye’ye dönüşünü teşvik etmiyor ya da desteklemiyor” ifadelerini kullandı.

Suriye’de 2011’den bu yana yaşanan savaş, milyonlarca Suriyeliyi Türkiye, Ürdün ve Lübnan gibi komşu ülkelere göç etmek zorunda bırakırken, Suriyeli mültecilerin ilk hedefi Türkiye oldu.

İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün son istatistiklerine göre, Türkiye’deki kayıtlı Suriyeli sayısı toplam 3 milyon 541 bin 572 kişi olurken, İstanbul 563 bin 791 kişi ile en fazla Suriyeli mülteciyi barındıran şehir oldu.

Şarku’l Avsat Türkçe